Lâm Đồng là tỉnh miền núi còn nhiều khó khăn, với gần 20% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số do vậy nhận thức về chính sách BHXH, BHYT của một bộ phận doanh nghiệp, người lao động, nhân dân còn hạn chế. Đặc biệt trong thời gian qua tình hình kinh tế không thuận lợi, doanh nghiệp gặp khó khăn là trở ngại không nhỏ cho việc thực hiện chính sách trên địa bàn. Bên cạnh những doanh nghiệp thực hiện tốt việc trích nộp BHXH, BHYT hàng tháng cho người lao động thì vẫn còn không ít doanh nghiệp chậm nộp để nợ đọng kéo dài hoặc cố tình trốn đóng BHXH cho người lao động.

Tình hình nợ đóng BHXH hàng năm có xu hướng gia tăng. Năm 2014 có 1.412 đơn vị nợ BHXH với số tiền là 39.185 triệu đồng; Năm 2015, có 1.425 đơn vị nợ BHXH với số tiền là 42.032 triệu đồng; Năm 2016, nợ BHXH là 52.397 triệu đồng. Đối với những đơn vị nợ đóng trên 6 tháng sẽ làm ảnh hưởng rất lớn đến quyền lợi của người lao động trong việc thụ hưởng các chính sách BHXH.

Trước tình hình đó, được sự phối hợp chặt chẽ, nhiệt tình có hiệu quả của Công an tỉnh Lâm Đồng, đặc biệt là Phòng Cảnh sát kinh tế và Phòng An ninh kinh tế, Phòng Quản lý thu đã tham mưu lãnh đạo thành lập tổ công tác liên ngành giữa Bảo hiểm xã hội và Công an tỉnh tổ chức đôn đốc thu và thu hồi nợ tại 16 doanh nghiệp. Qua kiểm tra nắm tình hình, thực hiện đôn đốc thu và làm việc trực tiếp tại các doanh nghiệp cho thấy: Hầu hết các các doanh nghiệp đều có sự hợp tác với Tổ Công tác liên ngành, các doanh nghiệp đều có cam kết thực hiện lộ trình giảm nợ BHXH. Kết quả, 02 doanh nghiệp là Công ty CP tơ tằm Á châu và Khách sạn Mường Thanh đã tiến hành nộp đủ ngay khi nhận được thông báo của tổ công tác; 15/16 doanh nghiệp đã thực hiện giảm nợ đúng cam kết với số tiền là 4.995.207.591 đồng; còn 01 doanh nghiệp cố tình không thực hiện theo cam kết là TT dạy nghề tư thục Lạc Hồng. Trong số các doanh nghiệp nêu trên, có những doanh nghiệp nợ đóng BHXH kéo dài mà cán bộ chuyên quản thu của cơ quan BHXH đã nhiều lần làm việc nhưng không có hiệu quả như: Công ty TNHH SX giống rau Lâm Đài, Xí nghiệp KT&SX VLXD Lộc Phần, Công ty TNHH Chánh Phát Tâm Châu, Công ty CP thủy điện Cao nguyên Sông Đà 7, Công ty TNHH xuất khẩu nông sản An Phú, Công ty cổ phần đầu tư và du lịch Toàn Cầu, Công ty cổ phần Hoàn Cầu Đà Lạt… tuy nhiên, khi Tổ Công tác liên ngành đến làm việc thì đều chấp hành trả tiền nợ và truy thu (gồm cả tiền lãi chậm đóng). Qua đó, ngoài việc giảm nợ đóng BHXH, đảm bảo quyền lợi cho người lao động, Tổ Công tác liên ngành cũng  giúp cho doanh nghiệp và người lao động nhận thức sâu sắc về chính sách, pháp luật BHXH, nhận thức đúng đắn về trách nhiệm, quyền lợi của doanh nghiệp, của người lao động và lợi ích to lớn của xã hội khi thực hiện chính sách BHXH.

Ngoài ra, trong một số trường hợp có dấu hiệu trục lợi Quỹ BHXH, Phòng Quản lý thu đã tham mưu các văn bản gửi doanh nghiệp và tại nơi nhận của văn bản có gửi kèm Phòng An ninh kinh tế, Cảnh sát kinh tế thì doanh nghiệp lập tức xin không thanh toán số tiền có dấu hiệu trục lợi nữa. Điển hình như Công ty cổ phần Đất Việt với số tiền trên 60 triệu đồng.

Có thể thấy rằng, trong việc thực hiện pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN nơi đâu có sự tham gia của lực lượng công an nhân dân, nơi đó sẽ có chuyển biến tích cực hơn trong việc chấp hành pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN. Qua đó, cho thấy việc phối hợp giữa hai ngành đã mang lại hiệu quả rất lớn trong việc thực hiện chính sách BHXH, BHYT trên địa bàn tỉnh, từ đó ngăn ngừa các hành vi trục lợi quỹ BHXH, BHYT; giảm số nợ đóng BHXH tại các doanh nghiệp. Thông qua các cuộc kiểm tra liên ngành giữa BHXH tỉnh và Công an tỉnh, ý thức chấp hành pháp luật BHXH, BHYT tại các đơn vị sử dụng lao động được kiểm tra đã được nâng cao hơn; việc thực hiện đăng ký tham gia và trích nộp BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động đầy đủ, kịp thời hơn; góp phần ngăn ngừa việc lạm dụng, trục lợi BHXH, BHYT, BHTN; quản lý chặt chẽ quỹ BHXH, quỹ BHYT và đảm bảo an ninh trật tự; nâng cao hiệu quả tổ chức thực hiện, hiệu lực pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN trên địa bàn tỉnh.

Bên cạnh nhưng kết quả đã đạt được, trong quá trình thực hiện quy chế phối hợp giữa hai ngành vẫn còn một số hạn chế như: Một số doanh nghiệp cố tình không chấp hành các kết luận nhưng không có biện pháp chế tài hiệu quả để buộc doanh nghiệp thực hiện. Vấn đề này sẽ được giải quyết khi Bộ Luật Hình sự được áp dụng và tội danh trốn đóng, gian lận BHXH, BHYT, BHTN đã được quy định thành tội danh để xử lý hình sự.

Tóm lại, sau 5 năm thực hiện quy chế phối hợp giữa Bảo hiểm xã hội và Công an tỉnh Lâm Đồng về trao đổi, cung cấp thông tin; phòng chống vi phạm Luật BHXH, BHYT và thu hồi giảm nợ đóng BHXH, BHYT trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng. Đặc biệt là những kết quả trong công tác phối hợp kiểm tra và ngăn ngừa hành vi vi phạm pháp luật BHXH cho thấy, hiệu quả trong công tác phối hợp giữa Bảo hiểm xã hội tỉnh với Công an tỉnh đã mang lại những quyền lợi thiết thực cho người lao động nói riêng và cho người dân nói chung, qua đó, đã góp phần ổn định tình hình chính trị, kinh tế, xã hội trên địa bàn tỉnh, góp phần chung vào việc ổn định chính trị, kinh tế, xã hội của địa phương./.

Trần Sơn