Trong vai ứng viên đến nộp hồ sơ xin việc trong đợt tuyển dụng mới đây của Công ty CP Tập đoàn Hoa Sen (quận 1 - TPHCM), tiếp xúc với nhiều ứng viên, chúng tôi nhận thấy có khá nhiều du học sinh tham gia tuyển dụng. Ngồi cạnh chúng tôi là N.H.N, 26 tuổi, du học sinh vừa trở về từ Úc: “Tôi về nước được gần 6 tháng nhưng vẫn chưa tìm được việc làm ưng ý dù có trong tay bằng MBA của Trường ĐH Western Sydney”.

Bằng ngoại, đòi lương cao

Học xong THPT, N. được gia đình cho sang Úc với hy vọng sau thời gian du học, có tấm bằng ngoại, con mình sẽ dễ dàng tìm được việc làm ở những doanh nghiệp (DN) lớn, nhiều thăng tiến. Sau khi về nước, với tấm bằng MBA, N. tự tin nộp hồ sơ vào nhiều DN như  P&G, Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai… Thế nhưng, chưa lần nào N. vào được vòng phỏng vấn trực tiếp. Thấy chúng tôi ngạc nhiên, N. nói thêm không chỉ N. mà nhiều bạn học chung với N. cũng rơi vào hoàn cảnh tương tự. Trong khi chờ tới lượt nộp hồ sơ, chúng tôi ngỏ ý muốn mượn hồ sơ của N. để tham khảo. Khi đọc hồ sơ, chúng tôi nhận thấy kỹ năng và kiến thức N. thể hiện trong đơn xin việc rất tốt. Chỉ có mức lương đề nghị từ 15 triệu đến 20 triệu đồng cho vị trí nhân viên marketing là quá cao so với mặt bằng chung. “Tôi nghĩ so với chi phí 4 năm ăn học ở nước ngoài thì mức lương trên là hoàn toàn hợp lý” - N. giải thích. Đây có lẽ là nguyên nhân khiến N. thất bại ngay từ vòng đầu trong các lần ứng tuyển.

May mắn hơn N., anh Phan Tiến Hưng, 29 tuổi, cựu sinh viên Trường ĐH Ngoại thương TPHCM, tìm được việc làm ngay khi vừa về nước. Anh cho biết sau khi tốt nghiệp ĐH, anh học tiếp hệ cao học chuyên ngành tài chính của một trường ĐH danh tiếng ở Anh. Sau khi tốt nghiệp, Hưng được một ngân hàng lớn trong nước nhận vào làm quản lý cấp bộ phận. Tuy nhiên, làm chưa được bao lâu, anh quyết rời bỏ ngân hàng này. “Trong khoảng thời gian làm việc tại vị trí nói trên, tôi thường xuyên phải đối mặt với thái độ bất hợp tác, đố kỵ của một số đồng nghiệp lớn tuổi và đồng nghiệp thi tuyển cùng đợt nhưng chỉ được làm nhân viên. Vì vậy, các kế hoạch tôi triển khai luôn trì trệ, kém hiệu quả” - anh Hưng đưa ra lý do.

Không có đất dụng võ

Ông Nguyễn Minh Hoàng, Giám đốc nhân sự Công ty CP Tập đoàn Hoa Sen, cho biết trong đợt tuyển dụng trên, có gần 80 du học sinh tham gia ứng tuyển. Trong đó, 15 ứng viên bị "đánh rớt” từ vòng đầu, nguyên nhân chủ yếu là do họ đòi hỏi mức lương quá cao so với mặt bằng chi trả lương của DN: “Việc thiếu trải nghiệm thực tế, chưa có quá trình chứng tỏ năng lực bản thân nhưng lại đưa ra các điều kiện quá cao đã khiến một bộ phận du học sinh ở nước ngoài về  đánh mất cơ hội việc làm”.

Ông Trần Hữu Đức, Giám đốc Công ty Dịch vụ và Tư vấn phát triển nguồn nhân lực BBC, cũng cho biết nhiều DN từng “trải thảm đỏ” mời du học sinh về làm việc nhưng kết quả không như mong đợi: “Nguyên nhân chủ yếu là do phần lớn các bạn du học sinh chưa tìm hiểu sâu, hạn chế hiểu biết về điều hành, quản trị của DN trong nước nên kiến thức học được ở nước ngoài “chưa có đất dụng võ”.

Tuy vậy, ông Ngô Bảo Trung, Trưởng Phòng Quản lý chiến lược tổng thể Ngân hàng TMCP Đông Á, lại nhìn nhận vấn đề ở góc độ khác. Ông cho rằng cách quản lý dàn trải, thiếu chuyên nghiệp của các DN Việt Nam cũng là nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên: “Hệ thống quản lý của các DN Việt Nam chưa đủ sức sử dụng nguồn nhân lực này. Kiểu làm việc gia đình, cách thức tổ chức, văn hóa DN ở một số DN Việt Nam cũng tỏ ra không phù hợp. Vì lý do này, nhiều người đã “đầu quân” cho DN của nước ngoài”.

Ông Nguyễn Minh Hoàng cho biết dù loại bỏ rất nhiều ứng viên nhưng hiện nay, Tập đoàn Hoa Sen cũng đang sử dụng 15 nhân viên từng là du học sinh. Những người này chấp nhận làm nhân viên, hưởng mức lương ngang bằng với cử nhân trong nước để có bước “chạy đà” tốt cho nghề nghiệp, trở thành những nhà quản lý giỏi trong tương lai.