Theo Luật BHYT hiện hành, bệnh nhân có thẻ BHYT khi đi khám, chữa bệnh đúng nơi quy định (là cơ sở đăng ký khám chữa bệnh ban đầu theo đăng ký trong thẻ), mức thanh toán là 100%, 95%, 80% tùy đối tượng. Còn khi khám bệnh, chữa bệnh trái tuyến (trừ trường hợp cấp cứu), người có thẻ BHYT chỉ được quỹ BHYT thanh toán mức 70% chi phí đối với bệnh viện (BV) hạng III và chưa xếp hạng; 50% đối với BV hạng II;  30% đối với BV hạng I và hạng đặc biệt.

Tăng phí, giảm quyền lợi người bệnh

Theo dự thảo Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật BHYT đang được Bộ Y tế xây dựng, mức BHYT chi trả cho người khám chữa bệnh trái tuyến đang được đề xuất thay đổi theo hướng giảm khoảng 10% so với hiện nay. Phương án 1: Nếu điều trị nội trú, người bệnh sẽ được chi trả các mức 60%, 40% và 20% tùy theo xếp hạng BV. Nếu khám ngoại trú thì người bệnh chỉ được chi trả ở các mức 30%, 20% và 10%. Phương án 2: Quỹ BHYT chỉ thanh toán một phần đối với trường hợp điều trị nội trú, tỉ lệ tương ứng như phương án 1; còn khám chữa bệnh ngoại trú trái tuyến sẽ không chi trả.

Bệnh nhân Vũ Thị Thu bị chứng xơ cứng bì đang điều trị tại Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) chấp nhận vượt tuyến để mong chẩn đoán đúng, chữa khỏi bệnh

Ðáng chú ý, tại dự thảo này, Bộ Y tế đề xuất mức đóng hằng tháng của đối tượng tham gia BHYT tối đa bằng 6% mức lương cơ bản, thay vì 4,5% như hiện nay.

Theo ông Phạm Lương Sơn, Trưởng Ban Chính sách BHYT (BHXH Việt Nam), Luật BHYT quy định chi trả cho bệnh nhân BHYT vượt tuyến nhằm mở rộng quyền lợi cho bệnh nhân, giải quyết việc một số cơ sở y tế tuyến dưới chưa đáp ứng nhu cầu được khám chữa bệnh có chất lượng của người dân. Tuy nhiên, việc mở rộng quyền lợi này đang kéo theo hệ lụy bệnh nhân vượt tuyến quá đà, nhiều người bệnh nhẹ cũng đổ xô lên tuyến trên. Hậu quả là tuyến trên quá tải, BV kỹ thuật cao nhưng lại khám, chữa các bệnh thông thường; còn tuyến dưới không có bệnh nhân, được đầu tư trang thiết bị và tăng cường nhân lực nhưng phải "đắp chiếu". Ông Sơn cho rằng phương án hạ mức chi trả của BHYT của bệnh nhân trái tuyến là hợp lý nhằm hạn chế tình trạng lấn sân của các ca bệnh nhẹ.

Tăng phí không giảm quá tải

Bộ Y tế đề xuất "thắt" chi trả đối với bệnh nhân khám chữa bệnh trái tuyến là nhằm giảm quá tải BV, hạn chế bệnh nhân "tràn" về các cơ sở điều trị tuyến cuối. Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Văn Tiên, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội, nếu chỉ giảm 10% thì không nên vì "mang tiếng" mà cũng không có tác dụng giảm tải. "Cần phải hiểu rằng người bệnh vượt tuyến là do chưa tin vào chất lượng điều trị ở tuyến dưới" - ông Tiên nhận định.

Bệnh nhân chờ khám bảo hiểm y tế tại Bệnh viện Quận 3 - TPHCM sáng 28-5. Ảnh: TẤN THẠNH

Trong khi đó, đại biểu Quốc hội Bùi Thị An (Hà Nội) cho rằng phương án "tăng thu, giảm chi" của Quỹ BHYT trong bối cảnh kinh tế khó khăn, hàng trăm dịch vụ y tế vừa được điều chỉnh giá có thể tăng áp lực cho người bệnh; nhất là bệnh nhân nghèo, cận nghèo. Ðặc biệt, việc tăng mức đóng BHYT lên quá 6% lương cơ bản là quá nhiều. "Muốn hạn chế chuyển tuyến trước hết phải đầu tư và củng cố BV tuyến dưới. Khi chất lượng điều trị ở tuyến dưới chưa đạt yêu cầu thì không nên ép người ta chữa bệnh ở tuyến dưới" - bà An nói.

Nhiều ý kiến cho rằng việc tăng mức đóng và "thắt" quyền lợi của bệnh nhân BHYT thời điểm này là bất hợp lý. TS Trần Tuấn, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Ðào tạo phát triển cộng đồng, đặt câu hỏi: Các báo cáo gần đây cho thấy những năm qua, Quỹ BHYT liên tục kết dư hàng ngàn tỉ đồng, vậy tại sao lại tăng mức đóng BHYT? "Với mức đóng BHYT là 6% lương cơ bản không chỉ là gánh nặng cho người dân và ngân sách Nhà nước mà có thể còn kéo dài hơn lộ trình thực hiện BHYT toàn dân" - ông Tuấn lưu ý.