Bỏ những thủ tục phiền hà

Một trong những điểm mới của Luật BHYT sửa đổi là thực hiện BHYT theo hộ gia đình.  Theo quy định của luật, từ 1/1/2015, quy định bắt buộc mua thẻ BHYT theo hộ gia đình có hiệu lực. Tuy nhiên, sau 3 tháng thực hiện, tỷ lệ người tham gia BHYT giảm so với năm 2014. Ông Vũ Xuân Bằng, Phó trưởng Ban Thực hiện chính sách BHYT - BHXH Việt Nam cho biết, tính đến hết năm 2014, tổng số người tham gia BHYT trên cả nước là 64,7 triệu người nhưng đến hết 3 tháng đầu năm nay, chỉ còn khoảng 63,5 triệu thẻ, giảm 1,2 triệu thẻ, trong đó riêng tỷ lệ tham gia BHYT ở hộ gia đình giảm đến 15%.

Tuy  việc mua BHYT theo hộ gia đình dù đã giúp giảm mức đóng khá nhiều so với việc mỗi thành viên tự mua, nhưng vẫn là thách thức với những hộ thu nhập thấp.

Bên cạnh đó, ông Vũ Xuân Bằng cho rằng, nguyên nhân chính dẫn đến thực trạng này là do người dân chưa hiểu rõ quy định mới về việc tham gia BHYT hộ gia đình, chính quyền nhiều địa phương cũng chưa hiểu rõ, thực hiện máy móc dẫn đến thủ tục phiền hà cho dân. Luật BHYT sửa đổi không làm khó người dân mà do một bộ phận người thực hiện và chính quyền địa phương chưa hiểu hết các quy định của luật. BHXH Việt Nam đã nhận được nhiều thông tin phản ánh việc mua thẻ BHYT theo hộ gia đình phức tạp, nhiều thủ tục khiến người dân bức xúc.

“Đơn cử như việc người dân phải chứng minh sự tham gia BHYT của từng thành viên gia đình bằng việc photocopy thẻ của người đã tham gia; xác minh tạm vắng đối với người đang công tác, du học, làm việc ở nước ngoài; xác nhận tạm vắng đối với người có hộ khẩu hoặc đăng ký tạm trú tại thành phố nhưng chuyển đến nơi khác làm việc, sinh sống… Vì muốn chắc ăn nên một số địa phương đã đưa ra nhiều yêu cầu khiến nhiều người không thể tham gia BHYT được.” - ông Bằng dẫn chứng.

Đồng quan điểm với Phó trưởng Ban Thực hiện chính sách BHXH Việt Nam, Phó Vụ trưởng Vụ BHYT (Bộ Y tế) Lê Văn Khảm cũng cho rằng, việc thực hiện quy định mua thẻ BHYT theo hộ gia đình thời gian qua hơi máy móc, thủ tục tham gia còn khá cứng nhắc, chặt chẽ đến mức khó thực hiện.

Ông Lê Văn Khảm cũng thông tin thêm, vừa qua, liên ngành y tế - BHXH đã tổ chức 7 đoàn kiểm tra thực hiện Luật BHYT tại 10 địa phương cho thấy, đa số các xã/phường chưa triển khai lập danh sách thành viên hộ gia đình tham gia BHYT theo hướng dẫn của BHXH Việt Nam vì còn nhiều vướng mắc về thủ tục.

Ông Phạm Lương Sơn, Trưởng Ban Thực hiện chính sách BHYT – BHXH Việt Nam cho biết: Cơ quan BHXH các địa phương hầu hết đã triển khai tập huấn cho các đại lý, thế nhưng trong quá trình thực hiện, họ vẫn còn áp dụng máy móc khi lập danh sách đăng ký tham gia theo hộ gia đình. Bởi vậy, cần đơn giản hóa nhất thủ tục hành chính khi người dân muốn tham gia BHYT theo hộ gia đình. Khi đăng ký mua BHYT, để đảm bảo nguồn dữ liệu phải cung cấp đủ thông tin bao gồm họ và tên, mã thẻ BHYT của người đã tham gia theo hình thức khác. Thậm chí có cả những thông tin về nhân thân, nhưng trong trường hợp người đại diện hộ gia đình đó không nhớ hết hoặc vì lý do bất khả kháng như thành viên trong hộ gia đình đi công tác xa, đi học xa, đi du lịch hay vì bất kỳ lý do nào khác thì người đại diện đó có thể tự khai và chịu trách nhiệm, cam kết về độ chính xác, độ tin cậy về những thông tin đã được khai. Trách nhiệm của cơ quan BHXH và UBND cấp xã là phát hiện những sai sót thông tin quy định,và có hướng xử lý cụ thể.

BHXH Việt Nam đã có công văn hướng dẫn về việc thu BHYT hộ gia đình đến BHXH các tỉnh, thành phố. Theo đó, đối với hộ gia đình tham gia BHYT đã có người tham gia  BHYT tự đóng 100% mức đóng, nếu sau ngày 1/1/2015 tiếp tục tham gia BHYT thì thực hiện cho cá nhân người đó hoặc theo hộ gia đình; những người còn lại chưa tham gia BHYT, khi tham gia BHYT thì bắt buộc thực hiện theo hộ gia đình. Còn từ 01/01/2016 trở đi, toàn bộ những người có tên trong hộ khẩu hoặc sổ tạm trú phải thực hiện BHYT hộ gia đình.

Vai trò quan trọng của chính quyền địa phương

Để tăng tỉ lệ bao phủ BHYT, đạt mục tiêu 75% dân số có thẻ BHYT trong năm 2015 như chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ, cùng với sự nỗ lực của ngành y tế, ngành BHXH và các cơ quan liên quan thì vai trò của chính quyền địa phương là vô cùng quan trọng. Thế nhưng, qua công tác thanh, kiểm tra việc triển khai Luật BHYT ở 10 tỉnh, thành phố thời gian gần đây cho thấy, có những địa phương vào cuộc rất tích cực, ra những văn bản chỉ đạo cụ thể, phân loại đối tượng để vận động.

Phó Vụ trưởng Vụ BHYT Lê Văn Khảm cho biết, nhiều địa phương đã đã trích kinh phí hỗ trợ nốt 30% kinh phí mua thẻ BHYT còn lại cho các hộ gia đình cận nghèo, có địa phương hỗ trợ 5-10%; Người cao tuổi từ 75 - 80 tuổi cũng được hỗ trợ nguồn lực mua thẻ BHYT. Ngoài ra, một số tỉnh cũng đang tiến hành thống kê số người có mức sống trung bình để lên phương án hỗ trợ tiền mua thẻ BHYT.

Tuy nhiên, bên cạnh đó, vẫn có những địa phương chỉ đề ra những kế hoạch rất chung chung mang tính chất khẩu hiệu, thiếu kiểm tra đôn đốc giám sát. “Cùng một chính sách nhưng mỗi địa phương lại có sự quyết tâm khác nhau dẫn đến kết quả khác nhau. Như vậy, có thể nói vai trò trách nhiệm của chính quyền địa phương rất quan trọng”, ông Lê Văn Khảm nhấn mạnh.

Theo ông Nguyễn Văn Tiên - Phó Chủ nhiệm Uỷ ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội thì vai trò quan trọng nhất trong thực hiện BHYT hộ gia đình là vai trò của chính quyền cấp xã. Làm thế nào để mỗi xã phải có 1 cán bộ chuyên làm BHYT thì mới nắm rõ được tình hình và đi vận động được người dân tham gia.

Mới đây, để tiếp tục nâng cao chất lượng, hiệu quả thực hiện chính sách, pháp luật cũng như khắc phục những hạn chế và triển khai thực hiện tốt các quy định của pháp luật về BHXH, BHYT, bảo đảm thực hiện mục tiêu BHYT toàn dân, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị yêu cầu Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Chủ tịch UBND tỉnh, thành phố quán triệt, triển khai có hiệu quả các nhiệm vụ, nhóm giải pháp trong Nghị quyết số 21-NQ/TW của Bộ Chính trị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác BHXH, BHYT giai đoạn 2012-2020; nỗ lực phấn đấu đạt mục tiêu hết năm 2015, số người tham gia BHYT đạt 75% dân số, số người tham gia BHXH đạt chỉ tiêu theo yêu cầu Nghị quyết số 21-NQ/TW đã đề ra.

Đối với các địa phương, Thủ tướng yêu cầu UBND các tỉnh, thành phố coi chỉ tiêu bao phủ BHXH, BHYT là một chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, đồng thời huy động mọi nguồn lực để hỗ trợ cho người dân tham gia BHYT, trước mắt tập trung hỗ trợ 30% mức đóng BHYT còn lại cho người thuộc hộ gia đình cận nghèo; vận động để học sinh, sinh viên, hộ gia đình có mức sống trung bình mua BHYT, góp phần tăng tỷ lệ người tham gia BHYT; chỉ đạo Sở Y tế thành lập đơn vị chịu trách nhiệm tham mưu về BHYT trên địa bàn, xem xét bổ sung 1 lãnh đạo cấp phòng thuộc Sở Y tế chịu trách nhiệm về lĩnh vực BHYT.../.