Tại dự thảo Nghị định quy định chi tiết và biện pháp thi hành một số điều của Luật dân quân tự vệ về tổ chức, chế độ, chính sách, Bộ Quốc phòng đã đề xuất quy định về đăng ký, quản lý công dân thực hiện nghĩa vụ tham gia dân quân tự vệ. Cụ thể, công dân trong độ tuổi quy định tại Điều 9 của Luật dân quân tự vệ đăng ký thực hiện nghĩa vụ tham gia dân quân tự vệ tại xã, phường, thị trấn (cấp xã) hoặc tại cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp trực tiếp quản lý công dân. Trình tự, trách nhiệm đăng ký, quản lý công dân thực hiện nghĩa vụ tham gia dân quân tự vệ như sau: Chủ tịch UBND cấp xã, người đứng đầu cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp tổ chức đăng ký lần đầu và đăng ký bổ sung cho công dân trong độ tuổi thực hiện nghĩa vụ tham gia dân quân tự vệ vào tháng 4 hằng năm. Ban chỉ huy quân sự cấp xã, ban chỉ huy quân sự cơ quan, tổ chức ở cơ sở, chỉ huy đơn vị tự vệ (nơi không có ban chỉ huy quân sự) giúp Chủ tịch UBND cấp xã, người đứng đầu cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp thực hiện đăng ký, quản lý, tuyển chọn công dân trong độ tuổi thực hiện nghĩa vụ tham gia dân quân tự vệ, tổng hợp báo cáo Chủ tịch UBND cấp xã, người đứng đầu cơ quan, tổ chức và chỉ huy trưởng ban chỉ huy quân sự huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh (cấp huyện); Cơ quan quân sự địa phương cấp huyện, tỉnh tổng hợp kết quả đăng ký, quản lý công dân trong độ tuổi thực hiện nghĩa vụ tham gia dân quân tự vệ báo cáo UBND cùng cấp và cơ quan quân sự cấp trên trực tiếp.

Theo quy định tại Luật dân quân tự vệ, độ tuổi thực hiện nghĩa vụ tham gia dân quân tự vệ trong thời bình như sau: Công dân nam từ đủ 18 tuổi đến hết 45 tuổi, công dân nữ từ đủ 18 tuổi đến hết 40 tuổi có nghĩa vụ tham gia dân quân tự vệ; nếu tình nguyện tham gia dân quân tự vệ thì có thể đến 50 tuổi đối với nam, đến 45 tuổi đối với nữ. Bộ Tư lệnh quân khu tổng hợp kết quả đăng ký, quản lý công dân trong độ tuổi thực hiện nghĩa vụ tham gia dân quân tự vệ báo cáo Bộ Tổng Tham mưu. Doanh nghiệp có tổ chức Đảng cộng sản Việt Nam tổ chức tự vệ theo quy định của pháp luật về dân quân tự vệ và các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan khi có đủ các điều kiện sau: 1- Đã hoạt động từ đủ 12 tháng trở lên; 2- Có ít nhất 50 lao động hợp đồng có thời hạn từ đủ 12 tháng trở lên trong độ tuổi, đủ tiêu chuẩn thực hiện nghĩa vụ tham gia tự vệ theo quy định của Luật dân quân tự vệ. Trường hợp doanh nghiệp có dưới 50 lao động được tổ chức tự vệ khi có văn bản đề nghị của người quản lý doanh nghiệp.

Bên cạnh các điều kiện trên, doanh nghiệp Việt Nam và doanh nghiệp nước ngoài hoạt động tại Việt Nam không có tổ chức Đảng cộng sản Việt Nam tổ chức tự vệ theo quy định của pháp luật về dân quân tự vệ, văn bản quy phạm pháp luật có liên quan còn phải bảo đảm nguyên tắc, điều kiện sau: 1- Tự vệ của doanh nghiệp phải bảo đảm sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy đảng khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao, khu kinh tế, cụm công nghiệp (gọi chung là khu công nghiệp); chịu sự lãnh đạo, quản lý, chỉ huy, hướng dẫn của đảng ủy quân sự, cơ quan quân sự địa phương có thẩm quyền, ban chỉ huy quân sự khu công nghiệp; sự quản lý của người quản lý doanh nghiệp; 2- Chỉ tổ chức trong thời bình; tổ chức, huấn luyện, hoạt động, bảo đảm thực hiện theo quy chế thống nhất giữa cấp có thẩm quyền thành lập và người quản lý doanh nghiệp; 3- Người quản lý doanh nghiệp có văn bản đề nghị, kế hoạch tổ chức tự vệ.

Doanh nghiệp có dưới 50 lao động hợp đồng có thời hạn từ đủ 12 tháng trở lên trong độ tuổi, đủ tiêu chuẩn thực hiện nghĩa vụ tham gia tự vệ theo quy định của Luật dân quân tự vệ mà chưa tổ chức tự vệ thì phải tổ chức cho người lao động thực hiện nghĩa vụ tham gia dân quân ở địa phương nơi doanh nghiệp hoạt động. Người quản lý doanh nghiệp có trách nhiệm cung cấp danh sách người lao động trong độ tuổi thực hiện nghĩa vụ tham gia dân quân tự vệ cho Ủy ban nhân dân cấp xã nơi doanh nghiệp hoạt động; phối hợp với Ủy ban nhân dân cấp xã xét tuyển, tổ chức, huấn luyện, hoạt động, bảo đảm cho người lao động thực hiện nghĩa vụ tham gia dân quân ở địa phương theo quy định của pháp luật về dân quân tự vệ.