Lao động Việt Nam đánh mất vị trí số một là nước có nhiều lao động nhất làm việc tại Hàn Quốc vào tay Campuchia. Ảnh: S.T.

Mất ngôi đầu

Việt Nam bắt đầu đưa lao động sang làm việc tại Hàn Quốc theo Chương trình cấp phép việc làm cho lao động nước ngoài của Hàn Quốc (EPS) từ tháng 8-2004. Đến nay, đã có trên 71.000 lao động Việt Nam sang làm việc tại Hàn Quốc theo chương trình này, số lượng lao động Việt Nam được tiếp nhận chiếm trên 25% tổng số lao động nước ngoài làm việc tại Hàn Quốc theo chương trình EPS. So với 14 quốc gia phái cử khác, lao động Việt Nam luôn dẫn đầu về tỉ lệ lao động được chủ sử dụng lao động Hàn Quốc lựa chọn.

Tuy nhiên, theo khẳng định của ông Choi Byung Gie - Giám đốc Chương trình EPS Việt Nam, sau khi tiến hành một loạt biện pháp, tỷ lệ lao động Việt Nam không về nước sau khi hết hạn hợp đồng lao động trong tháng 10-2013 đã giảm xuống 38,2%, nhưng lại tiếp tục tăng lên tới 42,5% vào tháng 11-2013. Đến thời điểm hiện tại, vẫn còn hơn 14.000 lao động Việt Nam làm việc bất hợp pháp tại Hàn Quốc, chiếm tỷ lệ 49% trong tổng số lao động bỏ trốn của 14 quốc gia có ký kết EPS với nước này. Chính điều này đã khiến lao động Việt Nam đánh mất vị trí số một trong những nước có nhiều lao động nhất làm việc tại Hàn Quốc vào tay Campuchia.

Cũng theo ông Choi Byung Gie, chỉ tiêu lao động nước ngoài mà phía Hàn Quốc tiếp nhận năm 2014 là 53.000 người và việc phân chỉ tiêu cho mỗi nước phụ thuộc vào tỉ lệ lao động cư trú bất hợp pháp của nước đó, mức độ hài lòng của các nhà tuyển dụng Hàn Quốc…. Trong số đó, lao động Việt Nam chỉ có tỷ lệ rất ít do bị dừng Chương trình EPS và Bản ghi nhớ đặc biệt giữa hai Chính phủ (thực hiện trong 1 năm) vừa được ký vào cuối năm 2013 cũng chỉ ưu tiên một số đối tượng lao động (lao động trung thành, về nước đúng hạn...). Đặc biệt, theo yêu cầu của phía Hàn Quốc, cuối tháng 11-2014, trước khi Bản Ghi nhớ đặc biệt hết hiệu lực, căn cứ tỷ lệ lao động Việt Nam hết hạn hợp đồng lao động không về nước, ở lại làm việc và cư trú bất hợp pháp, hai bên sẽ xem xét liệu có tiếp tục ký Bản ghi nhớ bình thường Chương trình EPS hay không. Trong năm nay, nếu còn để tỷ lệ lao động bỏ trốn tăng cao, chắc chắn Hàn Quốc sẽ dừng không tiếp nhận lao động Việt Nam, chứ không còn là tạm ngừng nữa. Đây sẽ là một thiệt hại rất lớn về kinh tế bởi trước đây mỗi năm có khoảng 8.000 đến 12.600 người lao động mới từ Việt Nam sang Hàn Quốc làm việc, gửi về nước 700-800 triệu USD.

Phạt 100 triệu đồng vẫn chưa đủ

Để mở lại một thị trường tạo việc làm thu nhập cao cho chục nghìn lao động, Chính phủ Việt Nam đã thực hiện 20 hội nghị trong nước tìm biện pháp nhằm giảm tỷ lệ lao động bỏ trốn, 6 buổi tuyên truyền vận động lao động về nước đúng hạn tại Hàn Quốc. Ông Lương Đức Long - Phó Giám đốc Trung tâm Lao động ngoài nước-Bộ LĐ-TB&XH cho biết, Hàn Quốc là thị trường đầu tiên được Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo thực hiện ký quỹ 100 triệu đồng, mức ký quỹ theo quy định cao nhất hiện nay nhằm hạn chế tình trạng hết hạn hợp đồng trốn ở lại.

Ông Choi Byung Gie cũng cho rằng, mức ký quỹ và xử phạt 100 triệu đồng đối với hành vi bỏ trốn là không hề nhỏ. Tuy nhiên, khi chúng tôi phỏng vấn một số lao động bỏ trốn đã về nước, họ cho rằng, chỉ cần 3 tháng làm việc bất hợp pháp là họ có thể gỡ lại được số tiền phạt này nên không ngại vi phạm. Đồng thời, điều tra của phía Hàn Quốc tại Việt Nam cũng cho thấy, một phần nguyên nhân khiến các lao động bỏ trốn là có 16% lao động phải vay nặng lãi để có chi phí xuất cảnh. Vì vậy, họ phải bỏ trốn sau khi hết hạn hợp đồng để gỡ gạc lại chi phí. Đây cũng là nhóm đối tượng có tỷ lệ bỏ trốn cao mà Việt Nam cần phải lưu ý để có biện pháp hỗ trợ họ trong việc vay vốn.

Đề xuất một số giải pháp nhằm ngăn chặn tình trạng lao động bỏ trốn trong thời gian tới, Thứ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Nguyễn Thanh Hòa đề nghị Hàn Quốc giúp Việt Nam hai việc. Trước hết, giúp Việt Nam tăng cường quản lý lao động bỏ trốn. Bởi trên thực tế, cơ quan chức năng Hàn Quốc thừa biết lao động bất hợp pháp của Việt Nam. Thứ hai, hỗ trợ Việt Nam trong việc chi trả trợ cấp thôi việc cho người lao động. Đây là điều kiện để giúp Việt Nam có điều kiện cưỡng chế lao động bỏ trốn về nước vì số tiền rất lớn (trên 5.000 USD). Nếu khoản tiền này chi trả cho người lao động ở Việt Nam, chắc chắn tỷ lệ lao động bỏ trốn sẽ giảm xuống. “Nếu làm tốt được 2 đề xuất trên, tôi tin tình trạng lao động Việt Nam bỏ trốn tại Hàn Quốc sẽ giảm xuống”, ông Hòa khẳng định.

Theo Báo Hải quan