1. Vì sao cần đặt mật khẩu an toàn?

Theo báo cáo của nhiều tổ chức an ninh mạng quốc tế, phần lớn các vụ tấn công trực tuyến thành công đều xuất phát từ nguyên nhân đơn giản: mật khẩu yếu hoặc bị lộ. Các hacker hiện nay sở hữu nhiều công cụ tự động dò tìm mật khẩu chỉ trong vài giây nếu chúng đơn giản như “123456” hay “admin123”. Đáng lo ngại hơn, nhiều cán bộ vẫn sử dụng một mật khẩu cho tất cả các tài khoản – từ email cá nhân, mạng xã hội đến hệ thống công vụ – khiến khi một tài khoản bị lộ, tất cả đều có nguy cơ bị xâm nhập.

Đặt mật khẩu an toàn là bước phòng vệ cơ bản nhất, giúp giảm đáng kể nguy cơ rò rỉ dữ liệu, ngăn chặn việc giả mạo danh tính và bảo vệ uy tín cá nhân lẫn tổ chức.

2. Tiêu chuẩn của một mật khẩu mạnh

Các chuyên gia an toàn thông tin khuyến nghị, một mật khẩu mạnh cần đảm bảo các yếu tố:

• Độ dài tối thiểu 12 ký tự: Càng dài, mật khẩu càng khó bị tấn công bằng phương pháp “brute force” (thử tất cả khả năng).
• Sự kết hợp đa dạng: Gồm chữ cái thường, chữ cái in hoa, số và ký tự đặc biệt. Ví dụ: $Gvt@2025#Sec.
• Không dùng thông tin cá nhân: Tránh ngày sinh, số CMND, biển số xe hoặc tên người thân – những thông tin dễ bị đoán.
• Không dùng từ điển phổ biến: Các từ đơn giản hoặc câu trích dẫn nổi tiếng rất dễ bị dò tìm bằng các công cụ tấn công từ điển.
• 3. Nguyên tắc “dễ nhớ – khó đoán”

Nhiều người ngại đặt mật khẩu phức tạp vì sợ… quên. Thực tế, bạn hoàn toàn có thể vừa tạo mật khẩu mạnh vừa dễ nhớ nếu áp dụng nguyên tắc “cá nhân hóa”:

• Tạo mật khẩu từ câu riêng của bạn: Ví dụ, câu “Tôi uống cà phê sữa đá mỗi sáng” → viết tắt + ký tự đặc biệt thành “Tuc@ph3sdms!”.
• Chèn số và ký tự đặc biệt có ý nghĩa: Có thể là năm sinh của một thần tượng, ký hiệu bạn yêu thích.
• Biến đổi theo hệ thống: Nếu có nhiều tài khoản, bạn giữ nguyên “phần gốc” mật khẩu và thêm “phần đuôi” tùy từng hệ thống. Ví dụ: “Tyc@P2025_Gmail”, “Tyc@P2025_Fb”.

Cách này giúp bạn không cần ghi mật khẩu ra giấy – vốn là thói quen tiềm ẩn rủi ro bảo mật.

4. Thói quen bảo vệ mật khẩu

Ngoài việc đặt mật khẩu mạnh, người dùng cần hình thành các thói quen an toàn sau:

• Không chia sẻ mật khẩu cho bất kỳ ai, kể cả đồng nghiệp hoặc bộ phận kỹ thuật.
• Không lưu mật khẩu trên trình duyệt nếu sử dụng máy tính công cộng hoặc máy dùng chung.
• Bật xác thực hai yếu tố (2FA) để bổ sung lớp bảo vệ thứ hai, giúp ngăn chặn đăng nhập trái phép kể cả khi mật khẩu bị lộ.
• Thay đổi mật khẩu định kỳ (3–6 tháng/lần) và ngay lập tức khi nghi ngờ có rò rỉ dữ liệu.
• Sử dụng trình quản lý mật khẩu (password manager) uy tín để lưu trữ và tự động điền mật khẩu an toàn.

5. Lỗi thường gặp khi đặt mật khẩu

Dưới đây là những sai lầm phổ biến dẫn đến rủi ro bảo mật:

• Dùng mật khẩu trùng với tên đăng nhập.
• Sử dụng các chuỗi ký tự dễ đoán như “abcdef”, “qwerty”.
• Dùng chung mật khẩu cho nhiều tài khoản.
• Lưu mật khẩu trong file văn bản không mã hóa trên máy tính.

Những thói quen này khiến hacker chỉ cần xâm nhập một tài khoản là có thể kiểm soát toàn bộ hệ thống bạn sử dụng.

6. Kết luận

Hãy nhớ: Bảo vệ mật khẩu cũng chính là bảo vệ chính mình và tổ chức.

Mật khẩu tuy chỉ là một chuỗi ký tự, nhưng lại đóng vai trò sống còn trong bảo vệ dữ liệu cá nhân và thông tin công vụ. Trong bối cảnh tội phạm mạng ngày càng tinh vi, mỗi cá nhân – đặc biệt là cán bộ, công chức – cần tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc đặt mật khẩu an toàn và dễ nhớ. Một mật khẩu mạnh không chỉ là hàng rào kỹ thuật, mà còn thể hiện ý thức, trách nhiệm và sự chuyên nghiệp của người sử dụng trong công tác bảo vệ an ninh thông tin.