Nhiều khó khăn trong thực hiện

Phát biểu tại Hội nghị, ông Lê Bá Toàn- Phó Giám đốc BHXH tỉnh Thanh Hoá cho biết, trong năm 2020, mặc dù bị ảnh hưởng dịch Covid-19 nhưng toàn tỉnh Thanh Hoá có 414.599 người tham gia BHXH, tăng 29.406 người (7,63%) so với năm 2019 và đạt 24,11% lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia BHXH. Thông qua dữ liệu thuế, cơ quan BHXH đã rà soát được 2.709 DN thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc nhưng chưa tham gia với 21.291 lao động, trong đó xác nhận 182 DN đã tham gia cho 908 lao động, 380 DN với 2.971 người không có địa chỉ.

Đối với số DN thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc nhưng chưa đầy đủ, cơ quan BHXH đã rà soát 2.845 DN với 33.231 lao động nhưng chỉ có 1.320 lao động tham gia BHXH bắt buộc; 40 DN với 578 lao động không có địa chỉ... Đáng chú ý, trong năm 2020, số người tham gia BHXH tự nguyện là 59.428 người, tăng 1,97 lần so với năm 2019 với tổng số tiền được NSNN hỗ trợ trên 11 tỷ đồng (821 người thuộc hộ nghèo, 3.558 người thuộc hộ cận nghèo). Tỷ lệ bao phủ BHXH tự nguyện vượt mục tiêu Nghị quyết số 28, song vẫn còn thấp so với tiềm năng của địa phương. Thông tin thêm về thực hiện BHXH tại địa phương, bà Hoàng Thị Nga- Giám đốc BHXH huyện Quảng Xương cho biết, năm 2020, Quảng Xương có 13.491 NLĐ tham gia BHXH, trong đó 10.862 người tham gia BHXH bắt buộc, 2.629 người tham gia BHXH tự nguyện. Nhóm lao động tham gia BHXH bắt buộc chiếm khoảng 28,5% lao động trong độ tuổi và BHXH tự nguyện chiếm 2,12% lao động trong độ tuổi. Tuy nhiên, qua điều tra còn 65 DN với 202 lao động thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc nhưng chưa tham gia. “Điều này do phần lớn các DN nhỏ và siêu nhỏ (nhiều DN có 1- 2 lao động), không có trụ sở tại địa điểm cấp phép nên việc vận động, tuyên truyền để các DN này tham gia BHXH rất khó khăn, hoặc sau khi đăng ký tham gia BHXH không đóng tiền BHXH cho lao động đã đăng ký. Chế tài để xử lý các DN này cũng rất khó thực hiện”- bà Nga thông tin.

Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Đào Việt Ánh

Cùng với đó, nhiều DN vẫn gặp nhiều khó khăn trong sản xuât, kinh doanh do ảnh hưởng của dịch Covid-19 nên việc thanh toán và thực hiện trích nộp BHXH, BHYT, BH thất nghiệp cho NLĐ còn khó khăn. Các DN trên địa bàn phần lớn là DN nhỏ; sức cạnh tranh yếu, nguồn vốn hạn chế, sử dụng ít lao động, lao động thường thuê theo thời vụ, theo hình thức khoán khối lượng sản phẩm, không ký HĐLĐ ổn định nên khó vận động lao động tham gia đóng BHXH cũng như xác định mức lương làm căn cứ đóng. Đặc biệt, tình trạng DN nợ BHXH vẫn diễn ra và ngày càng gia tăng mặc dù cơ quan BHXH đã tăng cường thanh kiểm tra, xử lý.

Cụ thể, năm 2020 toàn tỉnh có 1.590 đơn vị nợ BHXH, BHYT, BH thất nghiệp từ 3 tháng trở lên (chiếm 17,6% tổng số đơn vị) với tổng số tiền nợ trên 333 tỷ đồng (không tính số nợ của Vinashin). Trong đó có 313 đơn vị nợ khó thu (mất tích, phá sản, giải thể, dừng hoạt động) với trên 44,2 tỷ đồng. Đáng chú ý, dù được tuyên truyền, giải thích nhiều nhưng số người nhận BHXH 1 lần theo Điều 60 Luật BHXH cũng gia tăng tại Thanh Hoá. Trong năm 2020 toàn tỉnh có 23.091 người ra khỏi hệ thống và 447 tham gia BHXH tự nguyện hưởng BHXH 1 lần. Chỉ tính riêng huyện Quảng Xương năm 2020 cũng có 1.333 người hưởng BHXH 1 lần, quý I/2021 có 355 người hưởng BHXH 1 lần. Đặc biệt, riêng quý I/2021 BHXH huyện đã thực hiện giải quyết cho 81 người tham gia BHXH tự nguyện xin hưởng BHXH 1 lần…

Phối hợp mở rộng diện bao phủ BHXH

Để thực hiện tốt chỉ tiêu phát triển đối tượng tham gia BHXH, nhất là BHXH tự nguyện theo Nghị quyết số 28-NQ/TW cơ quan BHXH đề nghị đưa chỉ tiêu phát triển người tham gia BHXH vào nội dung Nghị quyết của HĐND các cấp về nhiệm vụ phát triển kinh tế- xã hội. Đồng thời, tỉnh Thanh Hoá có chính sách hỗ trợ thêm mức đóng cho người dân tham gia BHXH tự nguyện.  Đặc biệt, Chính phủ và các bộ, ngành cần có cơ chế, chính sách xử lý, giải quyết nợ đọng BHXH, BHYT, BH thất nghiệp trong các đơn vị đã ngừng hoạt động, giải thể, phá sản hoặc bỏ trốn, mất tích làm căn cứ giải quyết chế độ BHXH, BH thất nghiệp cho NLĐ; giao chức năng thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực chi trả và hưởng chế độ BHXH, BHYT, BH thất nghiệp cho cơ quan BHXH để hạn chế tình trạng lạm dụng, trục lợi chế độ, chính sách BHXH...

Hình minh hoạ

Tại buổi làm việc, các đại biểu đã ghi nhận sự nỗ lực của BHXH Thanh Hoá trong thực hiện chính sách BHXH đảm bảo quyền lợi cho đối tượng thụ hưởng, đồng thời cũng giải đáp những khó khăn cho cơ quan BHXH trong thực hiện nhiệm vụ như: Mở rộng độ bao phủ BHXH, nhất là BHXH tự nguyện; công tác thu BHXH, BHYT; thanh kiểm tra và đặc biệt thanh tra chuyên ngành và đề xuất Luật sửa đổi tiếp tục cho cơ quan BHXH được thực hiện chức năng thanh tra chi BHXH, BHYT nhằm đảm đúng đối tượng được thụ hưởng chính sách… Đặc biệt, các ý kiến cũng nhấn mạnh vai trò của việc phát phát triển BHXH, đặc biệt phát triển bền vững đối tượng tham gia BHXH nhằm thực hiện được mục tiêu Nghị quyết số 28 đề ra và hướng đến đảm bảo mọi NLĐ đều được thụ hưởng chính sách BHXH.

Đồng thời, đề nghị cơ quan BHXH tăng cường phối kết hợp cơ quan thuế, kế hoạch đầu tư, Thanh kiểm tra nhằm hạn chế trục lợi chính sách BHXH, nhất là trong giai đoạn khó khăn như hiện nay. Bên cạnh đó, cần bám sát các chỉ đạo của BHXH Việt Nam, tham mưu đề xuất tỉnh Thanh Hoá để có những giải pháp phù hợp mở rộng bền vững diện bao phủ BHXH, BHYT, BH thất nghiệp. 

Về công tác phối hợp, ông Lê Đình Tùng- Phó Giám đốc Sở LĐ-TB&XH Thanh Hoá cho biết, Sở LĐ-TB&XH và BHXH luôn phối hợp chặt chẽ trong thực hiện chính sách BHXH, ngành LĐ-TB&XH đã tham mưu Tỉnh uỷ ban hành Kế hoạch triển khai Nghị quyết số 28, giao chỉ tiêu phát triển BHXH bắt buộc, BHXH tự nguyện cho các địa phương. Hiện Sở LĐ-TB&XH tỉnh Thanh Hoá đang xây dựng cơ chế hỗ trợ kinh phí cho người tham gia BHXH tự nguyện và nếu được sự đồng thuận tỉnh sẽ bố trí kinh phí phù hợp. “Trước mắt, Sở LĐ-TB&XH và BHXH tỉnh sẽ tổng kết 2 năm hỗ trợ của NSNN cho đối tượng tự nguyện, đánh giá đối tượng nào tham gia nhiều, chính sách ra sao... nhằm đề xuất phương án hỗ trợ thêm tập trung vào nhóm nào”- ông Tùng chia sẻ.

Ông Bùi Sỹ Lợi- Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội phát biểu tại cuộc họp

Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Đào Việt Ánh đánh giá cao việc triển khai thực hiện tốt chính sách BHXH, BHYT tại Thanh Hoá, song so với mặt bằng chung cả nước, Thanh Hoá cần cố gắng hơn nữa, quan tâm đến diện bao phủ BHXH; tăng cường tuyên truyền để NLĐ tiếp tục tham gia BHXH mà không xin hưởng BHXH 1 lần; phối hợp các cấp chính quyền trong thực hiện chính sách BHXH, BHYT. 

Kết luận tại buổi khảo sát, ông Bùi Sỹ Lợi- Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội đánh giá cao công tác phát triển đối tượng tham gia BHXH tại Thanh Hoá, đặc biệt số người tham gia BHXH tự nguyện tăng gấp đôi năm 2019. Đồng thời, cho rằng việc thực hiện chính sách BHXH, BHYT không chỉ trách nhiệm của cơ quan BHXH mà còn là trách nhiệm của các cấp chính quyền, ban ngành liên quan trong đó có ngành lao động, LĐLĐ. Vì vậy, Sở LĐ-TB&XH cần phải có trách nhiệm cùng BHXH tham mưu mở rộng diện bao phủ BHXH, đáp ứng tiền năng và phải đạt mục tiêu Nghị quyết 28. “Có đạt được mục tiêu bao phủ BHXH thì cái nghèo, cái đói mới không theo sát cuộc đời người dân, đây là vấn đề phải quan tâm. Tăng trưởng gắn liền an sinh xã hội, chăm lo đời sống người dân, đem lại lợi ích cho người dân”- ông Lợi khẳng định./.