PV: Tại phiên thảo luận của Quốc hội về Điều 60 Luật BHXH (sửa đổi) vừa qua, 87,45% đại biểu đồng tình với chủ trương Quốc hội ban hành Nghị quyết về việc người lao động (NLĐ) được nhận BHXH một lần nếu có yêu cầu. Thưa bà, bà có thể chia sẻ quan điểm của mình về vấn đề này?

Thứ trưởng, TGĐ Nguyễn Thị Minh: Luật BHXH năm 2014, có nhiều điểm tiến bộ hơn so với Luật BHXH hiện hành, trong đó có quy định tại Điều 60 đối với NLĐ không may gặp bệnh tật hiểm nghèo, nguy hiểm đến tính mạng được nhận ngay BHXH một lần để giải quyết khó khăn trước mắt, phù hợp với nguyện vọng của NLĐ và gia đình họ, hợp đạo lý.

Đối với các trường hợp khác có khó khăn nhưng chưa tới mức phải nhận ngay BHXH một lần thì khuyến khích NLĐ tiếp tục tích lũy thời gian đã đóng BHXH để sau này đóng tiếp BHXH bắt buộc hoặc tham gia BHXH tự nguyện cho đủ điều kiện về thời gian đóng để được hưởng lương hưu khi tuổi già, khi mất được hưởng mai táng phí. Làm như vậy NLĐ sẽ bớt đi gánh nặng đối với bản thân, gia đình và xã hội, vừa thực hiện được quyền công dân của mình, vừa giúp Nhà nước thực hiện được nghĩa vụ đảm bảo quyền về an sinh xã hội đối với công dân theo quy định tại Điều 34, Hiến pháp năm 2013 Nước Cộng hòa xã hội Chủ nghĩa Việt Nam.

Tuy nhiên, một bộ phận NLĐ có thời gian tham gia BHXH ngắn, có khó khăn về kinh tế và có nguyện vọng được nhận BHXH một lần theo quy định hiện hành; Cảm thông và chia sẻ với NLĐ, BHXH Việt Nam cũng đồng tình với Chủ trương của Chính phủ và Quốc hội đồng ý đối với trường hợp sau một năm nghỉ việc hoặc không tham gia BHXH tự nguyện mà có nguyện vọng thì được lựa chọn nhận BHXH một lần. Về lâu dài, chúng tôi mong rằng nhiều NLĐ sẽ nhận thức rõ hơn về tính ưu việt của việc hưởng lương hưu và tiếp tục tham gia BHXH để có cơ hội được hưởng lương hưu với nhiều quyền lợi hơn, đảm bảo an sinh bền vững hơn đối với NLĐ, gia đình và xã hội.

PV: Thưa bà, bà có thể giải thích, hướng dẫn cho người dân hiểu rõ hơn về việc NLĐ có thể lựa chọn một trong trong hai phương án chi trả BHXH?

Thứ trưởng, TGĐ Nguyễn Thị Minh: Luật BHXH hiện hành và Luật BHXH sửa đổi năm 2014 quy định NLĐ tham gia BHXH có thể được hưởng BHXH một lần hoặc hưởng lương hưu hàng tháng.

Trường hợp có thời gian đóng BHXH dưới 20 năm, đủ điều kiện hưởng BHXH một lần cho toàn bộ thời gian đã tham gia BHXH trước đó. Nếu NLĐ lựa chọn hưởng BHXH một lần thì đến khi hết tuổi lao động, quyền lợi hưởng an sinh của họ trở về con số không, họ sẽ không có lương hưu, không có BHYT, thân nhân không có chế độ trợ cấp gì khi họ qua đời.

Ngược lại, nếu NLĐ không lựa chọn hưởng BHXH một lần thì họ được bảo lưu toàn bộ thời gian đã đóng BHXH để khi có đủ điều kiện thì tiếp tục tham gia BHXH cho đủ 20 năm và khi đủ tuổi nghỉ hưu họ sẽ được hưởng lương hưu hàng tháng đến hết cuộc đời. Ngoài ra, họ còn được hưởng đầy đủ BHYT, thân nhân được hưởng trợ cấp mai táng và trợ cấp tử tuất khi họ qua đời.

Vì vậy, phương án không lựa chọn hưởng BHXH một lần, bỏ qua quyền lợi trước mắt để tích lũy, hưởng lương hưu hàng tháng, quyền lợi lâu dài là phương án lựa chọn tốt nhất mà NLĐ nên cân nhắc thật kỹ trước khi quyết định. Chúng tôi mong rằng, mọi người dân Việt Nam khi hết tuổi lao động đều được hưởng lương hưu.

PV: Nhân đây, bà hãy phân tích cụ thể đâu là cái lợi, cái thiệt khi so sánh giữa nhận BHXH một lần và nhận lương hưu hàng tháng để NLĐ cân nhắc, lựa chọn phương thức phù hợp với hoàn cảnh bản thân?

Thứ trưởng, TGĐ Nguyễn Thị Minh: Xét tổng thể cuộc sống của một đời người thì việc nhận lương hưu hàng tháng có nhiều mặt lợi hơn so với nhận BHXH một lần vì ngoài lương hưu, NLĐ còn được nhận BHYT và khi chết thân nhân còn được hưởng tiền mai táng và trợ cấp tuất. Việc nhận BHXH một lần chỉ đáp ứng nhu cầu trước mắt khi NLĐ khó khăn không thể vượt qua được như bị bệnh hiểm nghèo hoặc đi định cư ở nước ngoài không có cơ hội để đóng tiếp BHXH trong nước.

Tôi xin được nêu dẫn chứng cụ thể như sau: Giả định, một NLĐ đủ tuổi nghỉ hưu năm 2016 có 20 năm đóng BHXH, mức bình quân tiền lương đóng BHXH là 4 triệu đồng/tháng, không tính đến tác động của yếu tố lạm phát, tốc độ tăng lương, lãi suất đầu tư quỹ BHXH, nếu hưởng BHXH một lần thì NLĐ được nhận số tiền là 124 triệu, ngược lại, nếu hưởng lương hưu thì tổng số tiền nhận được đối với lao động nam (giả định sẽ sống 18,1 năm khi nghỉ hưu ở tuổi 60) là 516 triệu; của lao động nữ là 756 triệu (giả định sẽ sống 24,5 năm khi nghỉ hưu ở tuổi 55).

Thực tế, nhiều trường hợp đã được giải quyết trợ cấp BHXH một lần theo Quyết định số 176-HĐBT ngày 09/10/1989 của Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính phủ), theo Điều lệ BHXH ban hành kèm theo Nghị định số 12/CP ngày 26/01/1995 của Chính phủ và theo Luật BHXH năm 2006 đề nghị được hoàn trả lại tiền trợ cấp BHXH một lần để bảo lưu thời gian đóng BHXH thì không thể giải quyết được.

Nhân đây tôi cũng xin khuyến cáo NLĐ, hiện nay, một số đối tượng lợi dụng việc NLĐ cần tiền để giải quyết khó khăn trước mắt nên họ đã dụ dỗ mua lại sổ BHXH của NLĐ với giá rất thấp khiến NLĐ bị thiệt thòi về quyền lợi thụ hưởng BHXH. Vì vậy, NLĐ cần thận trọng khi tiếp nhận thông tin về những việc đó tránh gây thiệt hại cho người thân. NLĐ cần cân nhắc để hưởng an sinh bền vững, lâu dài.

PV: Thưa bà, một số NLĐ lo ngại sự an toàn của Quỹ BHXH nên không yên tâm khi hưởng BHXH với quy định chờ đủ thời gian lĩnh lương hưu của Điều 60. Xin bà cho biết, quan điểm của BHXH Việt Nam về lo ngại này của NLĐ?

Thứ trưởng, TGĐ Nguyễn Thị Minh: Hiến pháp nước ta khẳng định, mọi công dân đều có quyền hưởng an sinh xã hội, tại Luật BHXH năm 2014 đã quy định về chính sách của Nhà nước đối với BHXH, tại Khoản 3, Điều 6 nêu rõ, Nhà nước bảo hộ quỹ BHXH và có biện pháp bảo toàn, tăng trưởng quỹ. Vì vậy, với vai trò là cơ quan tổ chức thực hiện chính sách BHXH và quản lý quỹ BHXH, tôi xin chia sẻ với mọi NLĐ, hãy tin tưởng và hoàn toàn yên tâm, quỹ BHXH luôn được các cơ quan của Nhà nước quản lý và đề ra những chính sách phù hợp để đảm bảo quỹ luôn được bảo hộ và tăng trưởng, đáp ứng việc chi trả đầy đủ quyền lợi của mọi người tham gia BHXH.

PV: Sau khi Quốc hội thông qua Nghị quyết, BHXH có kế hoạch tuyên truyền, thực hiện chính sách này như thế nào để chính sách thực sự đi vào cuộc sống, góp phần tạo đồng thuận trong nhân dân?

Thứ trưởng, TGĐ Nguyễn Thị Minh: Điều 63, Luật BHXH năm 2014 đã quy định, cơ quan BHXH là cơ quan Nhà nước, có chức năng thực hiện chế độ, chính sách BHXH, quản lý và sử dụng các quỹ BHXH, BH thất nghiệp, BHYT và nhiệm vụ khác theo quy định của Luật này.

Chúng tôi nhận thức đầy đủ về trách nhiệm của mình khi được Quốc hội tin tưởng, giao nhiệm vụ tổ chức thực hiện chế độ BHXH. Vì vậy, ngành BHXH đã tích cực chuẩn bị các điều kiện cần thiết và thực hiện đồng bộ các giải pháp từ tham gia xây dựng văn bản hướng dẫn thực hiện Luật; phối hợp chặt chẽ với các Bộ, ban, ngành ở Trung ương và các cấp, chính quyền, đoàn thể ở địa phương tập trung chỉ đạo đối với công tác tuyên truyền; tích cực cải cách thủ tục hành chính nhằm rút ngắn thời gian giao dịch của các doanh nghiệp, đơn vị đối với cơ quan BHXH xuống còn 49,5 giờ/năm vào cuối năm 2015 theo chỉ đạo của Chính phủ; xây dựng kế hoạch đầu tư, phát triển mạnh công nghệ thông tin.

Sau khi Quốc hội thông qua Nghị quyết về Điều 60 Luật BHXH năm 2014, chúng tôi sẽ tích cực hơn nữa đổi mới công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về BHXH với nội dung và hình thức phong phú, phù hợp với đặc thù về dân trí, dân tộc, tôn giáo và các yếu tố vùng miền; chú trọng vai trò tuyên truyền miệng và vai trò ảnh hưởng của các già làng, trưởng bản, chức sắc tôn giáo và những người có uy tín trong cộng đồng dân cư… để mọi người lao động hiểu được ý nghĩa của việc hưởng lương hưu hàng tháng, giúp họ cân nhắc thận trọng và lựa chọn tham gia BHXH lâu dài để hưởng hương hưu.

Năm 2015, trọng tâm của Ngành BHXH là tập trung cải cách thủ tục hành chính và tuyên truyền. Chúng tôi đã ký kết với các cơ quan truyền thông quốc gia, các cơ quan thông tấn báo chí, các Bộ, ngành có liên quan để tuyên truyền NLĐ hiểu thấu đáo về chính sách BHXH. Chúng tôi xây dựng tờ rơi, tờ gấp, tài liệu tuyên truyền để đưa tận tay NLĐ. Mỗi cán bộ ngành BHXH sẽ là một tuyên truyền viên BHXH.

Để tạo điều kiện thuận lợi giúp cơ quan BHXH tổ chức thực hiện Luật BHXH năm 2014 từ ngày 01/01/2016, đề nghị Chính phủ, các Bộ, ngành khẩn trương xây dựng Nghị định và Thông tư hướng dẫn kịp thời để BHXH Việt Nam có thời gian chuẩn bị các văn bản hướng dẫn và xây dựng các phần mềm hỗ trợ để đảm bảo đến ngày 01/01/2016 các công việc đã hoàn tất để phục vụ tốt nhất cho NLĐ.

BHXH Việt Nam sẽ tăng cường công tác kiểm tra kỷ cương, kỷ luật, thực thi công vụ tại BHXH các địa phương nhằm chuyển đổi tác phong làm việc theo hướng phục vụ góp phần đưa Luật BHXH thực sự đi vào cuộc sống, được NLĐ và nhân dân đồng tình ủng hộ.

PV: Xin trân trọng cảm ơn bà!