Theo đại biểu Trần Quốc Tuấn (đoàn đại biểu tỉnh Vĩnh Long), giữa bối cảnh thế giới biến động, Việt Nam được ví như “mặt biển bình yên giữa cơn giông bão”. Kinh tế Việt Nam đạt nhiều kết quả tích cực, tăng trưởng GDP 9 tháng đầu năm đạt khoảng 7,85%, lạm phát được kiểm soát ở mức 3,27%, xuất khẩu tăng hơn 16%, thu ngân sách tăng 30,5% so với cùng kỳ năm 2024.

Toàn cảnh phiên thảo luận sáng 29/10.

Cùng với ổn định kinh tế vĩ mô, việc cải cách thể chế và tinh gọn bộ máy đã tạo bước ngoặt quan trọng. Mô hình chính quyền địa phương hai cấp được triển khai tại 34 tỉnh, thành cùng với hàng loạt đạo luật lớn được ban hành như Luật Đất đai (sửa đổi), Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản, Luật Tổ chức chính quyền địa phương… đã hình thành khung pháp lý vững chắc cho giai đoạn phát triển mới.

Tuy nhiên, theo đại biểu Tuấn, cử tri cả nước bày tỏ mong muốn Đảng, Nhà nước quan tâm hơn đến chính sách tiền lương và đời sống của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức - những người đang gánh phần việc nặng nề nhất của bộ máy nhà nước. “Sau gần 4 tháng thực hiện mô hình chính quyền hai cấp, bộ máy hành chính của chúng ta đã nhẹ hơn về đầu mối nhưng nặng hơn về công việc. Cán bộ cơ sở phải đi làm xa hơn, làm nhiều việc hơn, mà thu nhập thì vẫn… không khá hơn”, đại biểu Tuấn nói.

Cũng theo đại biểu Trần Quốc Tuấn, theo tổng hợp kiến nghị cử tri gửi đến kỳ họp này, nhiều địa phương như Quảng Trị, Bình Thuận, Vĩnh Long phản ánh, sau sáp nhập đơn vị hành chính, cán bộ xã phải di chuyển xa hơn trong khi phụ cấp đi lại và công vụ chưa được điều chỉnh. Cử tri các tỉnh Nghệ An, Lâm Đồng, Đồng Tháp cũng đề nghị có chính sách hỗ trợ vùng sáp nhập, vì chi phí sinh hoạt, thuê nhà, đi lại tăng khiến thu nhập thực tế giảm 10 - 12% so với trước. “Những phản ánh đó không chỉ là con số hay kiến nghị kỹ thuật, mà là tiếng lòng của đội ngũ công chức, viên chức cơ sở. Nếu đời sống cán bộ không được bảo đảm thì hiệu quả thực thi chính sách cũng khó đạt như mong muốn”, đại biểu Tuấn khẳng định.

Đại biểu Trần Quốc Tuấn (đoàn đại biểu tỉnh Vĩnh Long) phát biểu tại phiên thảo luận.

Đại biểu Trần Quốc Tuấn dẫn chứng, mức lương cơ sở 2,34 triệu đồng/tháng áp dụng từ ngày 1/7/2024 đến nay đã không còn phù hợp với mặt bằng giá sinh hoạt hiện nay. Với mức lương đó, dù nhân hệ số cao, nhưng thu nhập thực tế của nhiều công chức trẻ chỉ đủ trang trải từ đầu tháng đến ngày thứ 20. Do đó, đại biểu kiến nghị Quốc hội, Chính phủ xem xét điều chỉnh tăng lương cơ sở ngay từ ngày 1/1/2026, thay vì giữa năm như trước đây. “Đây không chỉ là câu chuyện về tiền lương, mà là sự gửi gắm của lòng dân, là nhịp đập chung của bộ máy đang cần được tiếp thêm sinh lực. Cán bộ có đủ sống mới yên tâm phục vụ. Công chức không bị nặng gánh cơm áo mới nhẹ lòng cống hiến”, đại biểu Tuấn nhấn mạnh.

Dưới góc độ khác, đại biểu Dương Văn Phước (đoàn đại biểu TP. Đà Nẵng) cho rằng, mô hình chính quyền hai cấp bước đầu khẳng định tính đúng đắn nhưng quá trình triển khai còn nhiều vướng mắc, nhất là ở cấp xã. Nhiều văn bản hướng dẫn còn chậm, thiếu đồng bộ, khiến địa phương lúng túng trong phân cấp thu - chi ngân sách và đầu tư xây dựng.

Hạ tầng kỹ thuật và công nghệ thông tin ở cấp cơ sở vẫn yếu, nhiều xã miền núi chưa có sóng 4G ổn định, rất khó triển khai dịch vụ công trực tuyến. Đặc biệt, đội ngũ cán bộ, công chức ở cơ sở hiện phải làm việc với khối lượng lớn hơn gấp 2-3 lần trước đây nhưng chế độ tiền lương, phụ cấp chưa thay đổi, không đủ khuyến khích và động viên. “Tôi đề nghị Chính phủ sớm ban hành cơ chế tiền lương phù hợp để thu hút cán bộ công tác lâu dài tại vùng sâu, vùng xa, hải đảo, đồng thời đầu tư mạnh cho hạ tầng số và đào tạo kỹ năng cho đội ngũ cơ sở”, đại biểu Phước nói.

Cùng quan điểm, đại biểu Mai Văn Hải (đoàn đại biểu tỉnh Thanh Hóa) cho rằng, cải cách tiền lương phải gắn liền với hoàn thiện thể chế và nâng cao chất lượng đội ngũ. Mô hình chính quyền hai cấp là một cải cách sâu sắc, giúp tinh gọn đầu mối, giảm biên chế, nâng hiệu quả hoạt động, song cũng đặt ra yêu cầu mới về chính sách đãi ngộ cho người thực thi công vụ. “Chính phủ cần sớm xác định vị trí việc làm, xây dựng chính sách lương, phụ cấp và đánh giá cán bộ theo kết quả công việc. Đó là điều kiện tiên quyết để mô hình mới thực sự vận hành hiệu quả” đại biểu Hải nói.