Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu tại Hội nghị, nguồn ảnh: Báo Nhân dân

Nhiều kết quả nổi bật

Tại Hội nghị, đại diện Bộ Tư pháp đã trình bày Báo cáo tổng quan về công tác xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật và thi hành pháp luật giai đoạn 2016-2020. Đồng thời, nghe và thảo luận các vấn đề: Công tác thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng thành chính sách pháp luật; công tác phối hợp trong xây dựng pháp luật; hoàn thiện và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế; hoàn thiện Nhà nước pháp quyền Việt Nam XHCN và yêu cầu đặt ra cho công tác xây dựng, tổ chức thi hành pháp luật của Chính phủ...

Theo đó, trong giai đoạn 2016 - 2020, hệ thống pháp luật nước ta tiếp tục được hoàn thiện cả về số lượng và chất lượng. Giai đoạn này tập trung thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng, nâng cao chất lượng các văn bản quy phạm pháp luật, nhiều văn bản được sửa đổi, bổ sung một cách toàn diện để phù hợp tình hình mới, nhất là triển khai thi hành Hiến pháp năm 2013. Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh do Chính phủ đề xuất đã thể hiện rõ thứ tự ưu tiên đối với một số lĩnh vực trọng điểm có ý nghĩa then chốt để tập trung nguồn lực thực hiện.

Trong giai đoạn này, Chính phủ đã trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành: 112 văn bản (71 luật, hai pháp lệnh, 22 nghị quyết của Quốc hội, 17 nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội), giảm tám văn bản so giai đoạn 2011 - 2015; Chính phủ ban hành 745 nghị định, tăng 24 nghị định so giai đoạn 2011 - 2015 (721 văn bản), Thủ tướng Chính phủ ban hành 232 quyết định, giảm 129 quyết định so giai đoạn 2011 - 2015 (361 văn bản); các bộ, cơ quan ngang bộ ban hành 2.422 thông tư, 110 thông tư liên tịch, giảm 201 văn bản so giai đoạn 2011 - 2015 (2.733 văn bản); ở địa phương ban hành tổng số 92.799 văn bản gồm: 16.341 văn bản cấp tỉnh, tăng 2.552 văn bản so giai đoạn 2011 - 2015 (13.789 văn bản); 12.427 văn bản cấp huyện, giảm 18.320 văn bản so giai đoạn 2011 - 2015 (20.747 văn bản); 64.031 văn bản cấp xã, giảm 131.083 văn bản so giai đoạn 2011 - 2015 (195.114 văn bản).

Kết quả trong công tác xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật giai đoạn 2016 - 2020 cho thấy, số lượng văn bản quy phạm pháp luật của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ giảm so giai đoạn 2011 - 2015. Điều đó thể hiện hệ thống pháp luật đã được hoàn thiện và nâng cao chất lượng các luật, pháp lệnh, nghị định đáp ứng nhu cầu của đời sống kinh tế xã hội.

Riêng đối với văn bản quy phạm pháp luật của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ tăng so giai đoạn trước cho thấy trách nhiệm, vai trò của các tư lệnh ngành được đề cao theo sự phân cấp trong quản lý chỉ đạo, điều hành đối với ngành, lĩnh vực. Văn bản của chính quyền địa phương giảm, đặc biệt cấp huyện, cấp xã giảm rõ rệt, các cấp này tập trung vào việc triển khai tổ chức thi hành pháp luật.

Hệ thống pháp luật bảo đảm tính thống nhất, minh bạch, khả thi

Phát biểu tại hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho biết, Quốc hội, Chính phủ hết sức quan tâm đến xây dựng thể chế, khâu đột phá mà Đảng ta đã xác định. Ngay từ đầu nhiệm kỳ, Chính phủ luôn đưa vấn đề xây dựng thể chế pháp luật là nhiệm vụ trọng tâm, đưa lên đầu trong các kỳ họp Chính phủ thường kỳ, tổ chức nhiều chuyên đề xây dựng thể chế pháp luật. 

Đại diện các địa phương trao đổi ý kiến tại các điểm cầu. Ảnh VGP

Thủ tướng đánh giá, hệ thống pháp luật nước ta hiện nay cơ bản đầy đủ trên các lĩnh vực, bảo đảm tính thống nhất, tính minh bạch, tính khả thi; thể chế hóa được chủ trương của Đảng về cải cách pháp luật, cải cách tư pháp. Hệ thống pháp luật cũng bảo đảm được sự đồng bộ giữa các thể chế kinh tế và thể chế chính trị, sự vận hành thông suốt của bộ máy Nhà nước theo nguyên tắc pháp quyền xã hội chủ nghĩa, đặt trọng tâm vào việc tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, điểm nghẽn trong tổ chức thi hành. Bên cạnh đó, tính dự báo và chất lượng của các chương trình lập pháp, lập quy theo nhiệm kỳ của Quốc hội, Chính phủ ngày càng được cải tiến, nâng cao. 

Chính phủ đã triển khai thực hiện đồng bộ chiến lược xây dựng pháp luật với chiến lược cải cách tư pháp bằng nhiều kết quả cụ thể, tích cực. Công tác thi hành pháp luật ngày càng được quan tâm thực hiện đạt nhiều kết quả tích cực. Nợ đọng văn bản giảm. Công tác theo dõi thi hành pháp luật có nhiều đổi mới, đôn đốc thường xuyên. Công tác phổ biến, giáo dục pháp luật có nhiều đổi mới, ngày càng đi vào chiều sâu thực chất hiệu quả hơn.

Việt Nam đã thực hiện thắng lợi mục tiêu kép vừa là kiểm soát dịch bệnh tốt vừa phát triển kinh tế xã hội tốt. Đó là nhờ hệ thống pháp luật của chúng ta, nhờ sự phối hợp tốt giữa Quốc hội và Chính phủ. Năng lực cạnh tranh toàn cầu của chúng ta tăng 10 bậc; đổi mới sáng tạo trong thời gian ngắn chúng ta tăng 4 bậc trong bối cảnh cạnh tranh quốc tế rất gay gắt. Đó chính là nhờ hệ thống pháp luật và chỉ đạo thực hiện tốt- Thủ tướng nói.

Thủ tướng nhấn mạnh, Quốc hội đã rất ủng hộ Chính phủ trong quá trình xây dựng hệ thống pháp luật vừa qua, giúp việc hoàn thiện thể chế đạt kết quả tích cực hơn. Là cơ quan đề xuất 90% các dự án luật, pháp lệnh hiện nay, Thủ tướng nêu rõ, nếu để xảy ra khuyết điểm thì Chính phủ phải nhận khuyết điểm đầu tiên trong hệ thống xây dựng pháp luật.

Bên cạnh những mặt tích cực, Thủ tướng nêu một số tồn tại như chất lượng một số dự án luật còn kém, nhiều dự án vòng đời tồn tại rất ngắn và phải sửa đổi. Công tác tổng kết thực tiễn, đánh giá tác động của luật pháp còn hạn chế, khiến phải sửa chữa nhiều. Còn tình trạng xin lùi tiến độ, xin rút các dự án luật. Công tác thi hành pháp luật, đưa pháp luật vào cuộc sống còn bất cập, chưa có cơ chế đồng bộ thực hiện hiệu quả. Tình trạng nợ đọng văn bản quy định chi tiết vẫn còn. Ngoài ra, Thủ tướng cũng lưu ý cần rút kinh nghiệm trong công tác phối hợp giữa các bộ, ngành hiện vừa chậm, vừa thiếu nội dung.

Chú trọng nâng cao hiệu lực, hiệu quả tổ chức thi hành pháp luật

Chỉ đạo nhiệm vụ thời gian tới, Thủ tướng nêu rõ, công việc quan trọng, xuyên suốt là xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, trong đó phải tập trung xây dựng thể chế pháp luật. Gần đây Bộ Chính trị đã chỉ đạo tổ chức tổng kết thực hiện Nghị quyết số 48 của Bộ Chính trị về chiến lược xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam. Trong đó Bộ Chính trị đã có kết luận số 83 ngày 29/7/2020 khẳng định tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với công tác xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật; chỉ đạo cần xác định rõ lĩnh vực ưu tiên hoàn thiện hệ thống pháp luật, tập trung vào thể chế hóa nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng…

Toàn cảnh hội nghị, nguồn ảnh: Báo Nhân dân

Do đó, Thủ tướng yêu cầu tiếp tục hoàn thiện quy trình xây dựng pháp luật, xác định rõ trách nhiệm, sự phối hợp giữa các cơ quan liên quan, chú trọng nâng cao hiệu lực, hiệu quả tổ chức thi hành pháp luật. Các bộ, ngành khi xây dựng pháp luật phải thực hiện đúng kỷ cương, quy định, Thủ tướng cho rằng phải đảm bảo quy trình và mức độ ưu tiên để đảm bảo chất lượng các dự án luật, Nghị định. Cùng với đó là khắc phục cho được các điểm yếu trong công tác phối hợp, nêu cao trách nhiệm của các cơ quan trong việc lấy ý kiến hoàn thiện các văn bản luật.

Thủ tướng lưu ý việc xây dựng luật pháp phải phù hợp với luật pháp quốc tế. Việt Nam là nước hội nhập, các hiệp định thương mại liên quan quốc tế rất lớn. Pháp luật cần đảm bảo quyền lực của nhân nhân, nhà nước vì nhân dân trong xây dựng pháp luật, đảm bảo luật pháp kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; đảm bảo tự do kinh doanh, giải phóng sức sản xuất cho nhân dân, công dân được làm những gì mà pháp luật không cấm…

Tại Hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng đã giao một số nhiệm vụ cụ thể cho các bộ, ngành theo hướng tiếp tục quán triệt kịp thời đầy đủ và tổ chức thực hiện nghiêm các chủ trương, đường lối của Đảng, thể chế hóa thành các quy định của pháp luật. Trong đó, ngành tư pháp cần tiếp tục phát huy vai trò “nhạc trưởng”, cơ quan gác cửa trong việc xây dựng, hoàn thiện pháp luật và thi hành pháp luật của Chính phủ và chính quyền địa phương.

Lắng nghe kiến nghị tại hội nghị, Thủ tướng yêu cầu Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, Chủ tịch UBND cấp tỉnh phải là người trực tiếp chỉ đạo công tác xây dựng thi hành pháp luật cũng như bố trí thích đáng nguồn lực, siết chặt kỷ luật, kỷ cương, phân công rõ trách nhiệm của từng đơn vị, cá nhân, nhất là trách nhiệm của người đứng đầu đối với công tác này./.