Ngày 31/01/2020, tại trụ sở LHQ ở New York, Mỹ, Đại sứ Đặng Đình Quý, Trưởng Phái đoàn Việt Nam tại LHQ chủ trì phiên họp tổng kết các hoạt động trên cương vị Chủ tịch HĐBA tháng 1/2020, mở đầu nhiệm kỳ thành viên không thường trực HĐBA 2020 - 2021 của Việt Nam. Ảnh: Hữu Thanh/TTXVN

Phản ánh khát vọng chung về một thế giới hòa bình
Sự ra đời của Liên hợp quốc năm 1945 phản ánh khát vọng chung của nhân dân các nước về một thế giới hòa bình, an ninh và phát triển sau những nỗi kinh hoàng của Chiến tranh thế giới thứ II. Đến nay, Liên hợp quốc đã trải qua 75 năm phát triển, trở thành tổ chức toàn cầu rộng rãi nhất với sự tham gia của hầu như toàn bộ các quốc gia độc lập trên hành tinh. Vai trò và hoạt động của Liên hợp quốc được mở rộng về mọi mặt, nỗ lực hoạt động hướng tới thực hiện các tôn chỉ mục đích đã được đề ra. Qua đó đem lại những tác động tích cực, to lớn đến đời sống quốc tế và từng dân tộc.
Từ  51 quốc gia thành viên khi được thành lập, Liên hợp quốc hiện có 193 quốc gia thành viên và trở thành một hệ thống toàn diện gồm 6 cơ quan chính, nhiều cơ quan phụ trợ, 20 tổ chức chuyên môn và 5 Ủy ban kinh tế - xã hội đặt ở các khu vực, hàng chục quỹ và chương trình, hoạt động trên tất cả các lĩnh vực, từ giải quyết, ngăn ngừa xung đột, giải trừ quân bị, không phổ biến, chống khủng bố, bảo vệ người tỵ nạn, bảo vệ môi trường, phát triển bền vững, thúc đẩy dân chủ, nhân quyền, bình đẳng giới, phát triển kinh tế và xã hội…
Đến nay, với những thành tựu quan trọng đã đạt được, Liên hợp quốc đã được cộng đồng quốc tế thừa nhận là tổ chức toàn cầu có vai trò hết sức quan trọng trong đời sống chính trị quốc tế và là nền tảng không thể thiếu cho một thế giới hòa bình, thịnh vượng, công bằng hơn.
Nhấn mạnh về những dấu mốc đáng nhớ trong hành trình 75 năm Liên hợp quốc, Đại sứ Đặng Đình Quý, Trưởng phái đoàn thường trực Việt Nam tại Liên hợp quốc cho rằng, 75 năm qua có ba điểm thể hiện vai trò và thành công vô cùng lớn của Liên hợp quốc. Thứ nhất là Liên hợp quốc đã tạo ra luật chơi chung với hơn 100 công ước và khoảng 580 điều ước quốc tế được lưu giữ và đăng ký tại Liên hợp quốc, đã tạo nên xương sống của luật pháp quốc tế. Luật pháp quốc tế là luật chơi chung điều chỉnh hành vi của tất cả các quốc gia cũng như các tổ chức, cá nhân khi người ta tham gia vào hoạt động quốc tế. Điều thứ hai là Liên hợp quốc rất thành công trong lĩnh vực phát triển. Ngoài việc định hướng phát triển của toàn nhân loại, nhất là sau Chiến tranh Lạnh, Liên hợp quốc đã định ra các Mục tiêu phát triển Thiên niên kỷ và giờ đây là các Mục tiêu phát triển bền vững, đó là những khung định hướng chính sách cho tất cả các nước đi theo. Điều thứ ba là những thành tựu của Liên hợp quốc về an ninh. Liên hợp quốc đã đóng vai trò rất quan trọng để không dẫn đến chiến tranh thế giới thứ ba, đồng thời kiểm soát vũ khí giết người hàng loạt. 
Ngày 20/9/1977, Việt Nam chính thức gia nhập Liên hợp quốc. Quan hệ hợp tác Việt Nam – Liên hợp quốc trong hơn 40 năm qua đã góp phần bảo vệ, thúc đẩy lợi ích quốc gia-dân tộc, nhất là duy trì, củng cố môi trường hòa bình, an ninh, thuận lợi cho phát triển đất nước, thúc đẩy hội nhập quốc tế sâu rộng hơn. Quan hệ hợp tác Việt Nam – Liên hợp quốc cũng góp phần nâng cao vị thế, hình ảnh của Việt Nam trên trường quốc tế, làm sâu sắc hơn quan hệ của Việt Nam với các nước, các đối tác chủ chốt và bạn bè, tranh thủ một nguồn lực quan trọng phục vụ công cuộc phát triển đất nước.
Mặt khác, Việt Nam đã chủ động đóng góp tích cực và ngày càng thực chất đối với hoạt động của Liên hợp quốc. Việt Nam được Liên hợp quốc và cộng đồng quốc tế đánh giá là một điển hình thành công trong việc thực hiện các Mục tiêu phát triển Thiên niên kỷ và là một quốc gia quyết tâm, nghiêm túc thực hiện Chương trình nghị sự 2030 về phát triển bền vững và Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu. Việt Nam cũng tích cực thúc đẩy các sáng kiến cải tổ Liên hợp quốc, đặc biệt được đánh giá là một trong những quốc gia đi đầu triển khai sáng kiến “Thống nhất hành động” của Liên hợp quốc nhằm tăng hiệu quả hoạt động của Liên hợp quốc ở cấp độ quốc gia.
Với những đóng góp của mình, Việt Nam đã được tín nhiệm bầu vào nhiều vị trí, cơ quan quan trọng của Liên hợp quốc và ghi được nhiều dấu ấn Việt Nam tại các cơ quan như tại Hội đồng bảo an Liên hợp quốc, Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc, Hội đồng Kinh tế - xã hội (ECOSOC), tích cực tham gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc.
Gửi lời chúc mừng tới Chính phủ và người dân Việt Nam nhân kỷ niệm 75 năm ngày quốc khánh, Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres nhấn mạnh, Việt Nam đã luôn là đối tác mạnh mẽ của Liên hợp quốc kể từ khi gia nhập tổ chức vào năm 1977. Lực lượng quân đội Việt Nam đang tham gia các nhiệm vụ gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc và vai trò đầu tàu trong việc đạt được các Mục tiêu Phát triển Thiên niên kỷ là nền tảng vững chắc giúp Việt Nam triển khai Chương trình Phát triển bền vững 2030.

Cán bộ, chiến sĩ Bệnh viện dã chiến cấp 2 số 2 chào tạm biệt người thân và đồng đội lên đường làm nhiệm vụ tại Phái bộ Nam Sudan. Ảnh: Dương Giang/TTXVN

Việt Nam đóng góp tích cực tại Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc

Đại hội XII của Đảng tiếp tục khẳng định phương châm và định hướng lớn của hoạt động đối ngoại của Việt Nam là “Đa dạng hóa, đa phương hóa trong quan hệ đối ngoại; chủ động và tích cực hội nhập quốc tế; là bạn, là đối tác tin cậy và thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế”. Trong 8 tháng năm 2020, sự tham gia của Việt Nam tại Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc đã nhận được sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của Lãnh đạo cấp cao, sự phối hợp, đóng góp tích cực của bộ, ban, ngành hữu quan. Nhờ đó, Việt Nam đạt được những kết quả quan trọng.
Đánh giá về vai trò của Việt Nam tại các cơ chế, diễn đàn của Liên hợp quốc, đặc biệt là tại Hội đồng Bảo an trên cương vị Ủy viên không thường trực, Đại sứ Đặng Đình Quý, Trưởng phái đoàn thường trực Việt Nam tại Liên hợp quốc cho biết, Việt Nam tham gia rất tích cực ngay từ những ngày đầu, giờ đây tham gia ngày càng tích cực hơn và bắt đầu đóng góp cho Liên hợp quốc, kể cả nguồn lực. Việt Nam không những tham gia trong lĩnh vực phát triển, mà còn được Liên hợp quốc nhắc đến nhiều lần là “hình mẫu của các nước đang phát triển, các nước vươn lên từ đói nghèo, từ đổ nát chiến tranh” và trở thành một nước có thu nhập trung bình. Cũng như vậy, trong lĩnh vực an ninh, Việt Nam ngày càng tham gia tích cực hơn, tham gia vào lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc và được đánh giá rất cao, tham gia vào những cơ chế quyết định chính sách cao nhất của Liên hợp quốc như là Hội đồng Bảo an.
Trên cương vị Chủ tịch Hội đồng Bảo an tháng 1/2020, Việt Nam đã hoàn thành tốt các công việc điều hành, chủ trì hoạt động, đại diện cho Hội đồng Bảo an trong quan hệ với các nước, các cơ quan Liên hợp quốc, các tổ chức khu vực, quốc tế và báo giới. Việt Nam cũng đã để lại dấu ấn quan trọng với việc tổ chức hai sự kiện là: Thảo luận mở của Hội đồng Bảo an với chủ đề “Thúc đẩy tuân thủ Hiến chương Liên hợp quốc trong duy trì hòa bình và an ninh quốc tế” do Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh chủ trì, thông qua Tuyên bố Chủ tịch riêng đầu tiên của Hội đồng Bảo an về tuân thủ Hiến chương Liên hợp quốc và Phiên họp về hợp tác giữa Liên hợp quốc và ASEAN lần đầu tiên tại Hội đồng Bảo an. Cả hai sáng kiến trên còn được dư luận đánh giá là “đúng, trúng và kịp thời” trong tháng đầu tiên của năm 2020.
Trong vai trò Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, Việt Nam đã tham gia đóng góp vào công việc chung của Hội đồng Bảo an trên tinh thần độc lập, tự chủ, tích cực, trách nhiệm và cân bằng, thể hiện rõ lập trường ủng hộ tuân thủ Hiến chương Liên hợp quốc và các nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế, ủng hộ tìm kiếm giải pháp cho các cuộc xung đột khu vực và quốc tế thông qua đàm phán, thương lượng hòa bình, đồng thời đề cao các nỗ lực, kinh nghiệm của Việt Nam trong quá trình tái thiết, phát triển đất nước, hội nhập quốc tế và khu vực. Đối với các vấn đề phức tạp có mâu thuẫn quan điểm, tranh chấp lợi ích giữa các nước, Việt Nam đã xử lý khéo léo, thỏa đáng, tránh bị cuốn vào sự đối đầu, chính trị hóa giữa các nước lớn. Việc Việt Nam tích cực đóng góp, đề xuất các sáng kiến, phấn đấu thể hiện vai trò cầu nối trên một số vấn đề, vừa nhằm phát huy vai trò “trung gian, hòa giải” và nâng tầm đối ngoại đa phương đến năm 2030.
Trên cương vị Chủ tịch Ủy ban theo dõi thực hiện các Nghị quyết về Nam Sudan (nơi Việt Nam đang triển khai thành công Bệnh viện dã chiến cấp 2 số 2), Việt Nam đã phát huy vai trò trung gian góp phần thu hẹp khác biệt giữa các nước. Việt Nam có nhiều đóng góp về nội dung được phản ánh vào Nghị quyết gia hạn cơ chế trừng phạt đối với Nam Sudan (như ghi nhận diễn biến tích cực trên thực địa, quy định về lộ trình, biện pháp rà soát tiến tới dỡ bỏ lệnh trừng phạt khi điều kiện cho phép), được các nước châu Phi và Mỹ (nước chủ trì dự thảo) ghi nhận tích cực.

Trong vai trò Chủ tịch Nhóm làm việc không chính thức của Hội đồng Bảo an về các tòa án quốc tế, Việt Nam đã soạn thảo và chủ trì thương lượng thông qua Nghị quyết của Hội đồng Bảo an về rà soát hoạt động năm 2018-2019 của Cơ chế giải quyết các vấn đề còn tồn đọng của các tòa án hình sự quốc tế và bổ nhiệm Công tố viên cho Cơ chế, trên cơ sở dung hòa quan điểm giữa các bên (Nghị quyết 2529 được thông qua với 14 phiếu thuận). Khi đảm nhiệm Điều phối viên Nhóm các nước Ủy viên không thường trực (E10) tại Hội đồng Bảo an trong tháng 5/2020, Việt Nam thể hiện vai trò tích cực, nhất là việc chủ động nối lại cuộc gặp trực tuyến giữa E10 và Tổng Thư ký Liên hợp quốc (gần đây không tổ chức được do dịch COVID-19), chủ trì xây dựng phát biểu chung của E10 tại phiên họp mở về phương pháp làm việc...
Tận dụng tốt “vai trò kép” là Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an và Chủ tịch ASEAN năm 2020, Việt Nam đã tổ chức tốt phiên họp của Hội đồng Bảo an về hợp tác Liên hợp quốc – ASEAN, thường xuyên đề cao vai trò của các tổ chức khu vực trong việc hỗ trợ giải quyết các vấn đề của các khu vực. Việt Nam cũng đã tăng cường phối hợp lập trường với Indonesia, góp phần thúc đẩy đoàn kết, vai trò và hiện diện của ASEAN tại Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (trong 6 tháng đầu năm 2020, Việt Nam và Indonesia đã có 3 lần phát biểu chung tại Hội đồng Bảo an, là hình thức phối hợp mới so với năm 2008 khi hai nước cùng đảm nhận cương vị Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an).
Việt Nam cũng tập trung ưu tiên thúc đẩy một số vấn đề chủ đề được sự quan tâm, ủng hộ của nhiều nước thành viên để phát huy vai trò và đóng góp của mình tại Hội đồng Bảo an gồm: Khắc phục hậu quả bom mìn phục vụ tái thiết hậu xung đột; bảo vệ thường dân trong xung đột vũ trang; an ninh và biến đổi khí hậu; phụ nữ, hòa bình và an ninh; hợp tác giữa Liên hợp quốc với các tổ chức khu vực, tiểu khu vực; trẻ em và xung đột vũ trang và hoạt động gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc.
Theo Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres, với tư cách là Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, Việt Nam đã và đang có những đóng góp quan trọng trong việc ủng hộ hòa bình bền vững./.