Toàn cảnh buổi làm việc của Đoàn Giám sát tại trụ sở UBND tỉnh.

Tham gia Đoàn Giám sát còn có Thứ trưởng, Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Nguyễn Thị Minh cùng đại diện lãnh đạo một số đơn vị có liên quan của BHXH Việt Nam và Bộ Công an. Về phía Tp.Hồ Chí Minh (TP) làm việc với Đoàn có: đồng chí Tất Thành Cang, Uỷ viên Trung ương Đảng, Phó Bí thư Thành uỷ TP; đồng chí Lê Thanh Liêm, Uỷ viên Ban Thường vụ Thành uỷ, Phó Chủ tịch thường trực UBND TP; lãnh đạo một số sở, ngành liên quan (Công an, Tài chính, Y tế, LĐ-TB&XH, LĐLĐ, Cục Thuế,…); cùng lãnh đạo BHXH tỉnh, và lãnh đạo các Phòng nghiệp vụ có liên quan của BHXH tỉnh.

Theo chương trình làm việc của Đoàn Giám sát: Sáng 30/10, Đoàn tiến hành giám sát tại BHXH TP và khảo sát tình hình KCB BHYT tại Bệnh viện Thống nhất và Viện Y Dược học dân tộc TP; chiều cùng ngày, Đoàn làm việc với Thành uỷ, UBND TP và một số sở, ngành có liên quan của tỉnh về tình hình tổ chức thực hiện chính sách BHXH, BHYT trên địa bàn TP.

Dư địa phát triển đối tượng tham gia lớn

Báo cáo với Đoàn Giám sát về tình hình thực hiện chính sách BHXH, BHYT trên địa bàn tỉnh thời gian qua, Giám đốc BHXH TP Phan Văn Mến cho biết, được sự quan tâm chỉ đạo của Thành uỷ, UBND TP, BHXH Việt Nam cùng sự phối hợp hiệu quả của các Sở, ngành trên địa bàn TP, trong những năm qua, công tác mở rộng đối tượng tham gia BHXH, BHYT, BH thất nghiệp của BHXH TP đã đạt nhiều chuyển biến đáng kể, tính hết tháng 9 năm 2018, toàn TP đã phát triển được 8.251 đơn vị mới tham gia cho 47.518 lao động, nâng tổng số người tham gia BHXH, BHYT lên là 6.939.263 người, tăng 3,1% so với cùng kỳ năm 2017. Trong đó, có 2.265.47 người tham gia BHXH (đạt 52,25% so với lực lượng lao động); 2.180.383 người tham gia BH thất nghiệp (đạt 50,2% so với lực lượng lao động); 6.933.360 người tham gia BHYT (đạt tỷ lệ bao phủ là 83,13% so với tổng dân số, thiếu 1,47% so với chỉ tiêu Chính phủ giao năm 2018). Theo đó, trong 9 tháng qua, cơ quan BHXH đã giải quyết chế độ BHXH cho 1.417.245 lượt người (tăng 4% so với cùng kỳ năm 2017).

Tuy nhiên, ông Phan Văn Mến cũng cho biết, theo số liệu của Cục Thống kê năm 2017, TP có tổng số DN đang hoạt động là 171.655 đơn vị, với 2.955.753 NLĐ đang làm việc. Nhưng hiện mới chỉ có 84.000 đơn vị tham gia BHXH cho 2.265.415 lao động và vẫn còn 87.655 DN với khoảng 690.000 lao động chưa tham gia BHXH theo quy định của Luật BHXH. Đồng thời, toàn TP cũng còn 735.000 người chưa tham gia BHYT (trong đó, đối tượng HSSV là 150.000 em, đối tượng hộ gia đình là 585.000 người). Do vậy, tuy việc phát triển đối tượng tham gia có tăng qua các năm, nhưng dư địa khai thác so với tiềm năng còn rất lớn.

Đoàn Giám sát làm việc tại BHXH TP.

Tính đến hết tháng 9 năm 2018, số nợ BHXH, BHYT, BH thất nghiệp trên địa bàn TP chiếm 2,57% số thu, với số tiền 1.867 tỷ đồng. Trong đó, số nợ từ 3 đến dưới 6 tháng là 7.122 đơn vị; từ 6 tháng trở lên là 1.179 đơn vị; các đơn vị nợ đã giải thể, phá sản là 6.645 đơn vị. Theo nhận định của ông Phan Văn Mến, ngoài nguyên nhân khách quan do DN gặp khó khăn trong sản xuất kinh doanh, quay vòng vốn, thì tình trạng nợ của các DN còn diễn ra phổ biến chủ yếu xuất phát từ nguyên nhân chủ quan do: Ý thức tuân thủ pháp luật về BHXH, BHYT, BH thất nghiệp của các DN còn kém, nhiều đơn vị sử dụng lao động cố tình ký các loại hợp đồng với tên gọi khác nhau như cộng tác, khoán,... nhằm “né” việc đóng BHXH, BHYT cho NLĐ; có nhiều DN, sau thanh tra, kiển tra, không chấp hành kết luận, tiếp tục “chây ỳ”, không những khiến số nợ không giảm mà còn tiếp tục gia tăng; thậm chí, đa số các DN nhỏ có ít lao động còn cố tình di chuyển địa bàn sản xuất kinh doanh để trốn nợ…

Bên cạnh đó, ông Phan Văn Mến cũng chia sẻ lo ngại về tình trạng: Trong khi số người tham gia BHXH tự nguyện còn hạn chế, thì số người xin nhận BHXH một lần lại tiếp tục tăng cao, ảnh hưởng đến việc đảm bảo an sinh xã hội (ASXH) cho NLĐ khi về già, không còn khả năng lao động. Hiện, toàn TP mới chỉ có 5.233 người tham gia BHXH tự nguyện (tăng khoảng 500 người so với năm 2017) và nếu như năm 2017 có 88.147 lượt người xin nhận BHXH một lần, thì chỉ trong 9 tháng đầu năm 2018 số đối tượng này đã là 79.839 lượt người.

Giải thích về nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, ông Phan Văn Mến cho biết, ngoài nguyên nhân chủ quan do công tác truyền thông về BHXH tự nguyện của BHXH TP còn chưa thực sự được chú trọng, thì chính những nguyên nhân khách quan như văn hoá vùng miền với lối sống phóng khoáng của người dân miền Nam, hay sự hạn chế về các chế độ hưởng của chính sách BHXH tự nguyện đã tác động rất lớn tới việc phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện và giảm tình trạng nhận BHXH một lần của TP.

Giám đốc BHXH TP Phan Văn Mến báo cáo về tình hình tổ chức thực hiện chính sách BHXH, BHYT trên địa bàn TP.

Về công tác quản lý quỹ BHYT, ông Phan Văn Mến cho biết, trên cơ sở Quy chế phối hợp giữa hai cơ quan, BHXH TP và Sở Y tế đã xây dựng kế hoạch và tổ chức tuyên truyền, phổ biến chính sách pháp luật về BHYT tại địa phương; phối hợp trong quản lý và sử dụng quỹ KCB BHYT, đấu thầu thuốc; giám sát sử dụng thuốc, hóa chất, vật tư y tế và các dịch vụ kỹ thuật y tế; tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra nhằm ngăn ngừa và xử lý nghiêm các biểu hiện lạm dụng, trục lợi quỹ BHYT; rà soát các quy trình thủ tục để tinh giảm và tạo điều kiện thuận lợi cho người tham gia KCB BHYT,… qua đó, giải quyết kịp thời những vướng mắc trong tổ chức thực hiện chính sách BHYT trên địa bàn TP.

Từ số liệu về tình hình sử dụng quỹ BHYT từ năm 2016 đến nay, ông Phan Văn Mến nhận định, tỷ lệ kết dư hàng năm của quỹ BHYT TP có xu hướng giảm, phần lớn do chính sách thông tuyến quận, huyện toàn quốc làm gia tăng chi phí tại các cơ sở KCB (TP là địa bàn tập trung nhiều cơ sở KCB tuyến cuối nên số đối tượng KCB BHYT có bệnh lý nặng, chi phí cao khá lớn). Ngoài ra, chi phí KCB BHYT vượt dự toán tại một số cơ sở y tế còn do đối tượng đa tuyến đến từ các tỉnh về KCB tại TP ngày một tăng cao.

Trong thời gian qua, công tác cải cách thủ tục hành chính, thực thi công vụ của BHXH TP đã đạt được nhiều dấu ấn tích cực, tạo thuận lợi cho người dân và DN, góp phần đảm bảo phát triển kinh tế và ASXH trên địa bàn TP. Đặc biệt trong đó, BHXH TP đã thực hiện gửi Thư xin lỗi cho tổ chức, cá nhân khi hồ sơ trả trễ hạn quy định; chủ động liên hệ qua điện thoại để hẹn giải quyết kịp thời trong thời gian sớm nhất; thực hiện giải quyết chế độ hưu trí xong sẽ trả hồ sơ cùng lúc với thẻ BHYT cho đối tượng, cấp - đổi thẻ BHYT cho đối tượng chỉ tham gia BHYT tại 24 BHXH quận/ huyện bất kì khi người tham gia có nhu cầu thay đổi thông tin (mà không phụ thuộc vào nơi cấp thẻ ban đầu),... và nhận được sự đồng tình, ủng hộ của người thụ hưởng.

Tăng cường hiệu quả quản lý BHXH, BHYT

Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ (BHXH Việt Nam) Lê Hùng Sơn- thành viên Đoàn Giám sát nhấn mạnh, hiện cả nước có trên 13 triệu người tham gia BHXH, riêng TP đã chiếm trên 16% số người tham gia BHXH của toàn quốc, tương tự, số người tham gia BHYT chiếm gần 9%. TP luôn là “đầu tầu” của Ngành và đã có những đóng góp nhất định trong sự phát triển kinh tế - xã  hội và ASXH của đất nước.

Ông Lê Hùng Sơn cũng chia sẻ quan điểm cho rằng, TP hiện có hơn 2,2 triệu NLĐ tại các DN tham gia BHYT (chiếm 1/3 số người tham gia BHYT) với mức đóng cao, tần suất KCB BHYT ít, chính là lợi thế lớn của TP trong việc đảm bảo cân đối và kết dư quỹ BHYT. Tuy nhiên, số liệu quản lý quỹ BHYT từ năm 2016 trở lại đây cho thấy, khả năng kết dư quỹ BHYT của TP đang ngày một “giảm sâu” là điều đáng tiếc.

Phó Giám đốc Sở Y tế Tăng Chí Thượng phát biểu làm rõ về tình hình quản lý quỹ BHYT trên địa bàn TP.

Làm rõ hơn về tình hình quản lý quỹ BHYT tại TP, Phó Giám đốc Sở Y tế Tăng Chí Thượng nhấn mạnh, với địa bàn và số đối tượng KCB lớn, chiếm ¼ lượt KCB BHYT của cả nước, TP còn phải đối mặt với tình trạng đa tuyến đến đang tăng ở mức “đáng lo ngại”. Theo Luật BHYT, đến năm 2021 sẽ thực hiện liên thông tuyến tỉnh, tạo thuận lợi cho người dân nhưng sẽ tiếp tục tăng thêm áp lực cho Ngành Y tế và BHXH trong việc quản lý hiệu quả quỹ BHYT.

“Hiện, Ngành Y tế và BHXH đang phối hợp chặt chẽ trong việc kịp thời xử lý các vướng mắc trong tổ chức KCB BHYT. Tuy nhiên, giải pháp tối ưu để quản lý hiệu quả quỹ BHYT trên địa bàn là phải tăng cường truyền thông cho nhân dân hiểu về tính “nặng - nhẹ” của bệnh, nhằm giảm thiểu sự quá tải và chi phí KCB BHYT cho các cơ sở y tế tuyến trên”, ông Tăng Chí Thượng chia sẻ.

Đưa ra những giải pháp cụ thể nhằm phát triển đối tượng tham gia BHXH, đại diện lãnh đạo Sở LĐ-TB&XH TP cho biết, đặc thù của TP có nhiều DN nhỏ, siêu nhỏ nhưng hoạt động hiệu quả. Trong thời gian tới, Sở sẽ có tham mưu, đề xuất lãnh đạo TP nâng điều kiện hỗ trợ hoạt động cho nhóm đối tượng DN này để họ tiếp tục phát huy hiệu quả kinh doanh và tham gia BHXH cho NLĐ; đồng thời, trong thời gian tới, sẽ tăng cường công tác truyền thông về BHXH tới nhóm NLĐ trong khu vực phi chính thức.

Quyết tâm mở rộng đối tượng tham gia

Phát biểu tại buổi làm việc với UBND TP, Thứ trưởng, Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Nguyễn Thị Minh - thành viên Đoàn Giám sát đánh giá cao công tác phát triển đối tượng tham gia của TP. Tuy nhiên, Tổng Giám đốc nhấn mạnh, dư địa phát triển BHXH, BHYT của TP còn khá cao, với 690.000 lao động tại các DN thuộc diện bắt buộc chưa tham gia BHXH, 735.000 người thuộc đối tượng HSSV và hộ gia đình chưa tham gia BHYT. Đề nghị chính quyền các cấp của TP tiếp tục tạo điều kiện và tăng cường các biện pháp quản lý mạnh để các đối tượng này được chính thức tham gia vào hệ thống ASXH, được chăm lo khi gặp rủi ro về sức khoẻ, về già...

Thứ trưởng, Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Nguyễn Thị Minh phát biểu trong chương trình làm việc của Đoàn tại UBND TP.

Trước tình trạng xu hướng nhận BHXH một lần tại TP tiếp tục gia tăng, Tổng Giám đốc nhấn mạnh, đây là vấn đề bất cập bởi, trung bình hàng năm TP tăng mới 140 ngàn người tham gia BHXH nhưng đồng thời lại có đến 80 ngàn người chủ động xin ra khỏi lưới an sinh. Đồng nghĩa với việc sẽ có hàng ngàn NLĐ không được chăm lo khi hết tuổi lao động, tạo gánh nặng cho bản thân, gia đình và xã hội.

“Nghị quyết số 28-NQ/TW của Trung ương mới đây đã yêu cầu xem xét, siết chặt lại quy định hưởng BHXH một lần. Đây là chủ trương đúng đắn, đặt quyền lợi an sinh của NLĐ lên hàng đầu. Đề nghị lãnh đạo TP quan tâm chỉ đạo nhằm hạn chế tình trạng NLĐ xin nhận BHXH một lần”, Tổng Giám đốc đề xuất.

Với lợi thế về tấn suất KCB ít của hơn 2,2 triệu lao động tại các DN tham gia BHYT, Tổng Giám đốc đề nghị các cấp ngành, tăng cường phối hợp quản lý hiệu quả quỹ BHYT để TP đảm bảo đúng nghĩa “đầu tầu” an sinh của cả nước, cân đối tốt quỹ BHYT, có điều kiện để chia sẻ nguồn quỹ, hỗ trợ các địa phương khó khăn khác. Cho rằng, để quản lý hiệu quả, và minh bạch quỹ BHYT thì TP cần phải kiên quyết khắc phục nhanh chóng việc các cơ sở y tế đảm bảo chuyển dữ liệu KCB kịp thời hàng ngày lên Hệ thống Thông tin Giám định BHYT. “Không nên để tình trạng, TP - một địa phương có điều kiện kinh tế - xã hội lớn nhất của cả nước lại tiếp tục “đi sau” các tỉnh, thành khác trong việc liên thông dữ liệu KCB BHYT”, Tổng Giám đốc nhấn mạnh.

Kiến nghị về công tác đấu thầu thuốc, vật tư y tế trên địa bàn TP, Tổng Giám đốc đề nghị lãnh đạo Thành uỷ, UBND TP xem xét giải pháp tổ chức đấu thầu thuốc tập trung trên địa bàn để đảm bảo quản lý thống nhất giá thuốc, cung ứng thuốc kịp thời cho các cơ sở KCB, tiết kiệm thời gian và chi phí. “Hiện, TP có đến 68 hội đồng đấu thầu thuốc riêng lẻ, cùng một loại thuốc mà giá khác nhau tại mỗi một quận thì quá bất cập”, Tổng Giám đốc nói.

Phó Bí thư thường trực Thành uỷ Tất Thành Cang phát biểu tại buổi làm việc.

Ghi nhận những đóng góp của các thành viên Đoàn Giám sát, làm rõ về quyết tâm tổ chức, thực hiện hiệu quả các chính sách ASXH của TP, Phó Bí thư thường trực Thành uỷ Tất Thành Cang cho biết, TP sẽ nỗ lực để tăng số người tham gia BHXH, BHYT. Điều này, đòi hỏi sự chung tay của các cấp, ngành vì công tác  phát triển đối tượng tham gia BHXH đa phần là hộ cá thể, sản xuất nhỏ; lao động mùa vụ với đặc thù thu nhập bấp bênh, dịch chuyển nhiều… là hết sức khó khăn. Riêng việc phát triển 150.000 đối tượng HSSV thuộc diện bắt buộc tham gia theo Luật định, Phó Bí thư thường trực đề nghị các Sở, ngành cần phối hợp chặt chẽ nhằm nâng cao tỷ lệ tham gia của nhóm này.

Theo Phó Bí thư thường trực thì việc thực hiện hiệu quả chính sách BHXH, BHYT hay không sẽ phụ thuộc chủ yếu vào công tác phối hợp, sự vào cuộc của các cấp chính quyền, cũng như việc tăng cường công tác truyền thông tới các nhóm đối tượng.

Về công tác quản lý quỹ BHYT, Phó Bí thư thường trực yêu cầu, các cơ sở KCB phải tuân thủ chặt chẽ phác đồ điều trị và các quy trình chuyên môn trong KCB BHYT. Sau khi tiếp nhận và điều trị bệnh nhân đa tuyến tỉnh ổn định, hướng dẫn bệnh nhân về nơi đăng ký KCB ban đầu để giảm tải cho tuyến trên và giảm chi phí điều trị.

Mặt khác, dẫn chứng về việc, TP hiện đang thay đổi công tác tổ chức cơ sở KCB tuyến huyện với việc điều chuyển bác sỹ chuyên môn cao có thời hạn về làm việc tại các đơn vị này, theo đó, kéo theo số lượng người dân quay trở lại KCB tăng rõ rệt. “Như vậy cho thấy, khâu luân chuyển cán bộ có chuyên môn cao từ tuyến trên về tuyến dưới chính là một giải pháp quan trọng cho việc giảm tải người bệnh cho y tế tuyên trên”, Phó Bí thư thường trực khẳng định.

Thượng tướng Nguyễn Văn Thành - Trưởng đoàn Giám sát phát biểu kết luận tại buổi làm việc.

Phát biểu kết luận chương trình làm việc, Thượng tướng Nguyễn Văn Thành - Uỷ viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Công an, Uỷ viên Hội đồng quản lý BHXH Việt Nam - Trưởng Đoàn Giám sát ghi nhận và đánh giá cao về những nỗ lực của BHXH TP với những bước chuyển mạnh mẽ trong việc thay đổi cung cách phục vụ người dân, tạo thuận lợi tối đa cho người dân, người tham gia trong các giao dịch.

Qua giám sát cho thấy, việc tổ chức thực hiện chính sách BHXH, BHYT trên địa bàn TP luôn nhận được sự quan tâm, chỉ đạo sâu sát của Thành uỷ, HĐND và chính quyền các cấp. Theo đó, Thượng tướng đề nghị, Thành uỷ, HĐND TP tiếp tục tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo quản lý Nhà nước về lĩnh vực này nhằm thực hiện tốt chính sách BHXH, BHYT trên địa bàn, đảm bảo tiến tới hoàn thiện mục tiêu BHXH, BHYT toàn dân của Đảng và Nhà nước, vì quyền lợi an sinh thiết thân của nhân dân và NLĐ.

Tuy nhiên, Thượng tướng cũng cho rằng, địa bàn rộng, tốc độ phát triển kinh tế - xã hội tăng nhanh, đối tượng phục vụ lớn không chỉ là tiềm năng mà cũng là những thách thức rất lớn trong việc tổ chức quản lý hiệu quả chính sách BHXH, BHYT trên địa bàn TP. Riêng với các hành vi vi phạm pháp luật về BHXH, BHYT, Thượng tướng yêu cầu, cơ quan Công an và BHXH TP phải phối hợp chặt chẽ, kiên quyết xử lý các vi phạm pháp luật về BHXH, BHYT tạo tính răn đe, tăng ý thức chấp hành pháp luật BHXH, BHYT cho người dân, đơn vị, đảm bảo quyền lợi an sinh thiết thân của NLĐ và nhân dân./.