Thay mặt nhóm nghiên cứu, Trưởng ban Thực hiện chính sách BHXH Điều Bá Được, trưởng nhóm thực hiện đề tài báo cáo trước hội đồng nghiệm thu những kết quả nghiên cứu chính. Qua đề tài nghiên cứu, thực trạng, các hành vi lạm dụng Quỹ BHXH chủ yếu đã được làm rõ. Lạm dụng có thể xảy trong quá trình thu (trốn, chậm đóng BHXH, đóng không đúng mức quy định, không đúng đối tượng…); cấp sổ BHXH (lập hồ sơ khống, khai man các yếu tố về nhân thân, ghi không đúng quá trình công tác, tẩy xóa sổ, mua, bán, làm giả sổ BHXH, làm sai lệch mức tiền lương, tiền công, phụ cấp chức vụ, thâm niên, khu vực, chức danh nghề trên sổ BHXH…); giải quyết hưởng các chế độ (giả mạo hồ sơ hưởng chế độ ốm đau, thai sản,lập khống hồ sơ để hưởng chế độ tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, điều chình lại mức hưởng lương hưu, trợ cấp sai quy định...), chi trả các chế độ BHXH (hết hạn hưởng nhưng không cắt giảm kịp thời; ký thay, nhận hộ lương hưu, trợ cấp BHXH hàng tháng mà không có giấy ủy quyền; làm giả hồ sơ hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH hàng tháng).

Có 05 nhóm nguyên nhân dẫn đến các hành vi lạm dụng Quỹ BHXH. Do cơ chế chính sách còn thiếu tính đồng bộ, chồng chéo, chưa điều chỉnh kịp thời; chưa có cơ chế kiểm soát số lượng đơn vị, số lao động phải tham gia; chưa có chế tài hình sự để xử phạt.... Sự phối hợp thực hiện của cấp ủy, chính quyền địa phương chưa tích cực; phối hợp giữa cơ quan BHXH các cấp với các ngành LĐ-TB&XH, Kế hoạch và Đầu tư, Thuế chưa chặt chẽ. Nhận thức, ý thức chấp hành của người sử dụng lao động, người lao động cũng còn hạn chế. Công tác tuyên truyền, ứng dụng công nghệ thông tin trong tổ chức thực hiện của cơ quan BHXH cũng chưa thực sự hiệu quả. Trên cơ sở các nguyên nhân, nhóm nghiên cứu đưa ra 02 nhóm giải pháp phòng, chống lạm dụng Quỹ BHXH; bao gồm giải pháp về cơ chế chính sách, giải pháp về cơ chế quản lý. Về cơ chế chính sách, nhóm nghiên cứu đề xuất sửa đổi các quy định về đối tượng tham gia (Khoản 1 Điều 2 Luật BHXH), quy định về đóng – hưởng (Khoản 2 Điều 94, Điều 23, Điều 139, Điều 51 Luật BHXH…), quy định chế tài xử lý các hành vi lạm dụng (giao cơ quan BHXH thực hiện chức năng thanh tra, tăng mức phạt; quy định tính lãi chậm đóng, không đóng BHXH bằng hoặc cao hơn lãi suất cho vay của ngân hàng…). Về cơ chế quản lý, cần tăng cường thực hiện giữa các cơ quan ở các cấp; thực hiện quản lý chặt chẽ hơn đối tượng đóng và hưởng BHXH từ cơ sở; tăng cường quản lý Quỹ BHXH, bảo đảm thu chi, đầu tư tăng trưởng Quỹ; đẩy mạnh công tác thanh, kiểm tra, kịp thời phát hiện và xử lý các hành vi trốn đóng, hành vi tiêu cực, gian lận để hưởng chế độ …

Các thành viên hội đồng nghiệm thu đều đánh giá cao tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu. Kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ có tính ứng dụng cao trong bối cảnh các hành vi lạm dụng Quỹ BHXH đang có chiều hướng gia tăng cả về số lượng cũng như mức độ phức tạp. Các giải pháp phòng, chống lạm dụng Quỹ BHXH của nhóm nghiên cứu đưa ra cũng sẽ là nội dung thiết thực đóng góp vào quá trình sửa đổi, bổ sung Luật BHXH.

Một số thành viên của hội đồng nghiệm thu cũng nêu ý kiến điều chỉnh lại bố cục nội dung; cập nhật các số liệu mới hơn; thống kê, lượng hóa các hành vi lạm dụng làm rõ mức độ nghiêm trọng; chú trọng giải pháp chia sẻ thông tin, nắm rõ số doanh nghiệp, số lao động phải tham gia BHXH…Ghi nhận những kết quả nghiên cứu của nhóm thực hiện đề tài, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Đỗ Thị Xuân Phương, Chủ tịch Hội đồng Khoa học BHXH Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng nghiệm thu yêu cầu nhóm nghiên cần cứu tiếp thu các ý kiến góp ý, đánh giá; tiếp tục hoàn thiện nội dung nghiên cứu đảm bảo tính khoa học, chặt chẽ hơn. Các giải pháp phòng, chống lạm dụng đưa ra tương đối đầy đủ, tuy nhiên cần chú trọng đến việc đưa ra giải pháp cụ thể nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, viên chức BHXH, qua đó ngăn chặn các hành vi lạm dụng Quỹ BHXH hiệu quả hơn.

Các thành viên Hội đồng nghiệm thu đánh giá kết quả nghiên cứu đề tài đạt loại khá ./.

Nguồn TC BHXH