Một nửa muốn ra đi

Theo Báo cáo tình hình thanh niên năm 2012 của Viện Nghiên cứu Thanh niên, có tới hơn 50% số người được hỏi mong muốn được làm việc ở các cơ quan nhà nước, hơn 18% muốn làm việc ở các cơ sở kinh tế nhà nước. 4 lý do ảnh hưởng tới sự lựa chọn nghề nghiệp của thanh niên hiện nay là lương (hơn 79%); môi trường làm việc (hơn 70%); điều kiện làm việc (hơn 59%) và cơ hội phát triển, thăng tiến (gần 40%). Tuy nhiên, với những đối tượng khi đã trở thành công chức, có tới trên 80% thanh niên được hỏi cho rằng chế độ tiền lương, đãi ngộ vật chất còn thấp và khoảng 50% thanh niên cho rằng môi trường làm việc không phù hợp, thiếu điều kiện tạo động lực phát triển khiến thanh niên lo lắng và muốn chuyển từ cơ quan nhà nước sang khu vực ngoài.

TS Ngô Thành Can, Phó trưởng Khoa Tổ chức và Quản lý nhân sự (Học viện Hành chính) cũng thừa nhận đây là thực trạng đã có từ lâu. Ông cho biết, sức chịu đựng của công chức trẻ ở các tỉnh phía Bắc cao hơn rất nhiều so với đồng nghiệp tại các tỉnh phía Nam, nơi có nền kinh tế phát triển năng động. Các báo cáo nhân lực của chính quyền các tỉnh khu vực phía Nam cho thấy, số người trẻ ra đi là không ít với lý do chế độ đãi ngộ không cao, họ không sống được với nghề.

Báo cáo tổng hợp từ các phường, xã, huyện thuộc TP.HCM cho thấy, trong 5 năm gần đây, so với số lượng người xin vào thì số người xin ra là quá nửa, trong đó đa phần là công chức trẻ. "Chuyện công chức trẻ bỏ ra ngoài được nói quá nhiều khiến giờ người ta chán không buồn nói. Thậm chí bây giờ người ta tin rằng, không còn chỗ nào chạy nữa thì giới trẻ mới chịu ngồi yên ở đó" - TS Can cho biết - Thực tế nhiều nơi, cán bộ vẫn chưa có niềm tin thực sự vào năng lực thế hệ trẻ, thậm chí còn có tâm lý sợ bị qua mặt. Ai cũng muốn đời sau tốt hơn đời trước, nhưng không phải ai cũng muốn mình nhường lại chiếc ghế cán bộ sau bao nhiêu năm phấn đấu mới có được cho lớp sau dù anh ta có năng lực hơn".

Bổn phận có thắng được cơm áo gạo tiền?

Lý giải thực trạng "trong chán ngoài thèm" của thanh niên với nghiệp công chức, ông Vũ Đăng Minh, Vụ trưởng Vụ Công tác thanh niên (Bộ Nội vụ) cho rằng nguyên nhân xuất phát từ 2 phía: công chức trẻ và chế độ quản lý nhà nước. Trong đó, theo ông Minh, vấn đề chính vẫn nằm ở thái độ, nhận thức của công chức trẻ: "Các em dù đã trúng tuyển công chức nhưng vẫn chưa hiểu về chế độ công vụ, chưa ý thức được chức trách, thẩm quyền của mình khi đảm nhận vai trò nhân danh nhà nước thực hiện bổn phận phục vụ nhân dân, phục vụ xã hội. Do tìm hiểu chưa kỹ nên nhiều bạn vào tới nơi mới thấy không đúng như mình nghĩ kiểu công chức là phải oai phong lắm lắm. Cũng giống như kỷ luật quân đội, nếu hiểu được thì lại cảm thấy tự do, nhưng một khi không nắm hết dẫn đến vi phạm, sẽ giống như chiếc thòng lọng càng vi phạm càng bị thít vào chặt hơn. Một khi mình hiểu rằng mình có quyền năng nhất định trong quản lý nhà nước, nhất định sẽ cảm thấy thoải mái tự tin, mở ra rất nhiều cơ hội, ý tưởng để đóng góp. Khi đó, chỉ sợ các bạn không có năng lực, tri thức đóng góp cho xã hội, người dân mà thôi. Muốn có nền hành chính năng động, phải có đội ngũ năng động. Thay vì phải chủ động đề xuất thực hiện thì không ít công chức trẻ chỉ biết "sếp bảo gì làm nấy", luôn trong trạng thái thụ động, chờ đợi, muốn người khác sai bảo, làm xong lại chờ để được sai bảo việc khác".

Thừa nhận năng lực công chức là yếu tố quan trọng trong nền hành chính công, tuy nhiên theo TS Ngô Thành Can, đi kèm với đó phải là chính sách, cơ chế hoạt động và một bộ máy công vụ được thiết kế hợp lý: "Nếu nói lỗi thuộc về tinh thần, trách nhiệm, đạo đức, bổn phận của người công chức là chỉ xét về mặt lý thuyết còn thực tiễn công chức trẻ đang chịu sức ép gánh nặng cơm áo gạo tiền thì sao? Với thu nhập vài triệu một tháng thì phải khẳng định công chức trẻ khó có thể sống được. Bản thân bạn trẻ khi xác định tìm việc trong nền công vụ đều chấp nhận đây không phải nghề làm giàu mà chủ yếu mang tính phục vụ nhân dân, phục vụ xã hội. Tuy nhiên, nói gì đi chăng nữa thì họ cũng cần phải sống được với nghề. Một môi trường hạn chế sự cống hiến, khó thăng tiến do người đứng đầu cơ quan cố tình tạo lực cản với quy trình dẫn dắt không phù hợp khiến công chức trẻ bị suy giảm trí tiến thủ. Đó là chưa kể tới môi trường văn hóa công sở "không trong lành", hàng ngày phải đối đầu với những ánh mắt ghen ghét, soi mói, với những chiêu trò kèn cựa, kiểu ít việc nhiều người, rồi tham nhũng, chạy chức chạy quyền… thì thật khó có thể giữ được những người trẻ có tâm huyết".

Theo DTO