Với suy nghĩ, phải chờ đợi lâu mới có thể nhận được lương hưu nhiều người lao động (NLĐ) đã vội đi nhận tiền bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần. Với lựa chọn này, trong tương lai, NLĐ sẽ mất đi nhiều quyền lợi rất lớn và sẽ không còn trong hệ thống BHXH được nhà nước tổ chức thực hiện và bảo hộ.

Không được nhận lương hưu hàng tháng khi về già.

Nếu NLĐ đóng BHXH từ đủ 20 năm trở lên, đến khi đủ tuổi nghỉ hưu, sẽ được cơ quan BHXH chi trả lương hưu hàng tháng. Lương hưu hàng tháng của NLĐ bằng tỷ lệ hưởng nhân với mức bình quân tiền lương/thu nhập đóng BHXH. Trong đó, tỷ lệ hưởng được tính theo thời gian đóng BHXH. Đối với lao động nam, đóng đủ 20 năm BHXH thì được hưởng 45%, sau đó cứ thêm mỗi năm được tính thêm 2%, mức hưởng tối đa là 75%. Đối với lao động nữ, đóng đủ 15 năm BHXH thì được hưởng 45%, sau đó cứ thêm mỗi năm được tính thêm 2%, mức hưởng tối đa là 75%.

Số tiền lương hưu sẽ được chi trả hàng tháng cho NLĐ kể từ thời điểm đủ tuổi nghỉ hưu cho đến khi người đó chết. Để đảm bảo rút ngắn chênh lệch về lương hưu giữa những NLĐ với nhau, Chính phủ cũng đã ban hành Nghị định điều chỉnh tăng lương hưu trên cơ sở mức tăng của chỉ số giá tiêu dùng và tăng trưởng kinh tế phù hợp với ngân sách nhà nước và quỹ BHXH. Tuy nhiên, nếu nhận BHXH một lần, thời gian đóng BHXH trước đó của NLĐ sẽ bị xóa bỏ. Nếu không tiếp tục tham gia BHXH, NLĐ đương nhiên sẽ không được nhận lương hưu khi về già.

          Không được cấp thẻ BHYT miễn phí  

Theo khoản 1 Điều 2 Nghị định 146/2018/NĐ-CP ngày 17/10/2018 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn biện pháp thi hành một số điều của Luật bảo hiểm y tế (BHYT) thì người đang hưởng lương hưu thuộc đối tượng tham gia BHYT theo nhóm do cơ quan BHXH đóng. Theo đó, bên cạnh lương hưu, NLĐ còn được cấp thẻ BHYT miễn phí. Ngược lại, do đã nhận BHXH một lần nên không được hưởng lương hưu, NLĐ sẽ phải tự bỏ tiền túi để mua thẻ BHYT theo diện hộ gia đình và mức hưởng BHYT thấp hơn của người hưởng lương hưu. Căn cứ Điều 22 Luật BHYT năm 2008, sửa đổi năm 2014, mức thanh toán BHYT khi đi khám, chữa bệnh đúng tuyến của người đang hưởng lương hưu là 95%, trong khi đó, người tham gia BHYT hộ gia đình là 80%. Như vậy, khi không thể hưởng lương hưu do nhận BHXH một lần thì NLĐ không chỉ phải tự mua BHYT mà còn phải chấp nhận mức thanh toán BHYT thấp hơn so với người có lương hưu.

Người thân không nhận được trợ cấp mai táng khi người lao động chết

Người lao động đang hưởng lương hưu mà chết thì người lo mai táng sẽ được nhận trợ cấp mai táng. Số tiền này sẽ được cơ quan BHXH thanh toán một lần cho thân nhân của NLĐ đó. Tiền trợ cấp mai táng bằng 10 tháng lương cơ sở. Hiện nay, mức lương cơ sở đang áp dụng là 1,49 triệu đồng/tháng, như vậy mức trợ cấp mai táng được xác định bằng 14,9 triệu đồng, tuy nhiên đến ngày 01/7/2023, khi lương cơ sở tăng lên 1,8 triệu đồng/tháng thì mức trợ cấp mai táng bằng 18 triệu đồng.

Ngoài thân nhân của NLĐ đang hưởng lương hưu chết được nhận trợ cấp mai táng, nếu NLĐ đang đóng BHXH hoặc đang bảo lưu thời gian đóng BHXH mà có thời đóng từ đủ 12 tháng trở lên chết thì thân nhân của họ cũng được nhận loại trợ cấp này. Do đó, nếu NLĐ đã nhận BHXH một  lần với toàn bộ thời gian đóng BHXH thì khi chết, thân nhân của họ sẽ không được nhận trợ cấp mai táng. Còn nếu đừng nhận BHXH một lần mà sau đó NLĐ lại tiếp tục tham gia BHXH thì khi không may qua đời, người thân của họ vẫn có cơ hội nhận trợ cấp mai táng.

Người thân không được hưởng trợ cấp tuất

Người lao động đang hưởng lương hưu mà chết thì thân nhân của người đó sẽ được hưởng trợ cấp tuất, có thể là tuất một lần hoặc tuất hàng tháng. Nếu thân nhân không có người trực tiếp nuôi dưỡng thì mức trợ cấp tuất hàng tháng bằng 70% mức lương cơ sở (hiện nay tương đương 1.043.000 đồng/tháng và từ ngày 01/7/2023 tương đương 1.260.000 đồng/tháng). Thân nhân thuộc trường hợp còn lại thì mức trợ cấp tuất hàng tháng bằng  50% mức lương cơ sở ( hiện tại tương đương 745.000 đồng/tháng và từ ngày 01/7/2023 tương đương 900.000 đồng/ tháng).

Mức trợ cấp tuất một lần đối với thân nhân của người đang hưởng lương hưu chết được tính theo thời gian đã hưởng lương hưu, nếu chết trong 02 tháng đầu hưởng lương hưu thì tính bằng 48 tháng lương hưu đang hưởng; nếu chết vào những tháng sau đó, cứ hưởng thêm 01 tháng lương hưu thì mức trợ cấp giảm đi 0,5 tháng lương hưu, mức thấp nhất bằng 03 tháng lương hưu đang hưởng và đương nhiên, nếu không được hưởng lương hưu hay không tiếp tục tham gia BHXH, khi NLĐ động chết, người thân sẽ không được thanh toán tiền trợ cấp tuất.       

          Vì vậy, người lao động cần cân nhắc kỹ “được” và “mất” khi nhận BHXH một lần, tránh được lợi trước mắt mà thiệt thòi lâu dài.