Theo Báo cáo môi trường kinh doanh 2014 của Ngân hàng Thế giới (WB) công bố về chỉ số nộp thuế, thời gian doanh nghiệp ở Việt Nam làm thủ tục về BHXH là 335 giờ/năm (trong tổng số 872 giờ), số lần nộp là 12 lần/năm (trong tổng số 32 lần nộp thuế). Theo đó, thời gian doanh nghiệp bỏ ra nhiều nhất dành cho việc chuẩn bị, lập các thủ tục, hồ sơ và tính toán, duy trì hồ sơ liên quan đến nộp BHXH, BHYT. Để cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo thời gian từ năm 2014 đến hết năm 2015, BHXH Việt Nam cần sửa đổi, bổ sung quy trình, thủ tục hành chính thu, nộp BHXH, BHYT cắt giảm 01/03 số lần và giảm 50% số giờ thực hiện nộp BHXH, BHYT so với hiện nay; đến cuối năm 2015 chỉ còn 49,5 giờ, tương đương mức trung bình các nước ASEAN- 06.

Những đề xuất cải cách mạnh mẽ

Phó Tổng giám đốc BHXH Việt Nam Đỗ Văn Sinh cho biết: Trong thẩm quyền của mình, BHXH Việt Nam đã chủ động rà soát và sớm tiến hành cắt giảm bộ thủ tục hành chính, từ 263 thủ tục xuống còn 111 thủ tục, trong đó có 10 loại thủ tục hành chính liên quan trực tiếp đến các bước khai báo của doanh nghiệp về nộp BHXH, BHYT. Để thực hiện mục tiêu mà Chính phủ đặt ra, BHXH Việt Nam tiếp tục rà soát lại quy trình nghiệp vụ, thủ tục hồ sơ, hệ thống mẫu biểu, tờ khai nhằm hoàn thiện, đổi mới quy trình, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong tiếp nhận, xử lý hồ sơ; tăng cường hậu kiểm; đơn giản hóa các thủ tục đối với doanh nghiệp và người lao động theo hướng loại bỏ những chỉ tiêu không cần thiết, những chỉ tiêu có sẵn thì không lặp lại, không yêu cầu ghi lại thông tin mà cơ quan BHXH đã có. Bên cạnh đó, phối hợp với hệ thống Bưu điện thực hiện việc giao, nhận hồ sơ về BHXH cho khách hàng; đẩy mạnh ứng dụng giao dịch BHXH điện tử, chữ ký số trên toàn hệ thống. Thời gian qua, BHXH Việt Nam đã triển khai thí điểm và tiến hành tổng kết đánh giá giao dịch thủ tục hành chính qua hình thức giao dịch điện tử tại BHXH các tỉnh, thành phố: Hà Nội, TP.Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Đà Nẵng, Bình Dương, Quảng Ninh… Việc triển khai giao dịch BHXH điện tử đã đem lại những hiệu quả nhất định, góp phần giảm các thủ tục hành chính phiền hà không cần thiết, tiết kiệm thời gian trong quá trình giao dịch nộp BHXH cho các doanh nghiệp, cũng như cơ quan BHXH. Tuy nhiên, do đang trong quá trình thí điểm, nên chưa có quy định về giao dịch điện tử, do đó đơn vị tham gia BHXH sau khi giao dịch hồ sơ điện tử qua mạng vẫn phải lập hồ sơ giấy để nộp cho cơ quan BHXH. Để khắc phục tình trạng này, BHXH Việt Nam đã xây dựng phương án đề xuất với Chính phủ cho áp dụng kê khai điện tử, nộp điện tử, đối chiếu điện tử, không dùng chứng từ giấy, dự kiến đến tháng 06/2015 sẽ hoàn thành. Bên cạnh đó, BHXH Việt Nam đang phối hợp Tổng cục Thuế triển khai trao đổi thông tin, xây mô hình điện tử, về nguyên tắc sẽ dùng mã số định danh chung với cơ quan Thuế. Ngoài ra, BHXH Việt Nam đang xúc tiến dự án cung cấp miễn phí phần mềm khai báo nộp BHXH cho trên 480 nghìn doanh nghiệp và trên 01 triệu đơn vị, sự nghiệp hành chính, người lao động. Đơn vị cung cấp phần mềm kê khai điện tử sẽ có trách nhiệm đào tạo, sử dụng phần mềm cho tất cả các cơ quan, tổ chức có liên quan đến thu, nộp BHXH, BHYT…

Tuy nhiên, theo tính toán của BHXH Việt Nam và Công ty Kiểm toán toàn cầu tại Việt Nam (PWC) trên cơ sở ra soát thủ tục hành chính thực tế được triển khai theo quy định của pháp luật, cùng quy trình nghiệp vụ thu BHXH, và cách tính toán chỉ tiêu liên quan đến số giờ nộp BHXH của các doanh nghiệp, loại bỏ thời gian tính không hợp lý, chưa phù hợp với mô hình doanh nghiệp giả định mà Ngân hàng Thế giới (WB) xây dựng để làm căn cứ tính, thì dự kiến đến tháng 12/2014, BHXH Việt Nam sẽ giảm thời gian dành cho việc thực hiện các thủ tục hành chính liên quan đến nộp BHXH xuống còn 108 giờ (giảm thêm 108 giờ). Như vậy, sẽ giảm được 50% số giờ theo yêu cầu của Chính phủ.

Tại cuộc họp với BHXH Việt Nam ngày 11/10/2014, Chủ tịch Hiệp hội Tư vấn thuế Việt Nam Nguyễn Thị Cúc, đánh giá cao sự nỗ lực và quyết tâm của BHXH Việt Nam về cắt giảm thủ tục hành chính. Đồng thời, qua khảo sát độc lập về thời gian thực hiện thủ tục nộp BHXH tại các doanh nghiệp và BHXH một số tỉnh, thành phố Hồ Chí Minh, Bình Dương, Đồng Nai, theo ý kiến thu nhận được từ doanh nghiệp thì về hồ sơ, quy trình và phương pháp giao dịch nộp BHXH được triển khai không có khúc mắc trong quá trình giao dịch; thái độ phục vụ, phối hợp công tác của cán bộ Ngành BHXH khi giao dịch với các doanh nghiệp tương đối tốt. Đặc biệt ấn tượng và thấy tín hiệu đáng mừng về mô hình cải cách thủ tục hành chính tại BHXH tỉnh Quảng Ninh, đã thực hiện khai báo điện tử, kết nối về kê khai thủ tục giữa cơ quan BHXH, Thuế và Hải quan, kết nối với Cổng thông tin điện tử của tỉnh Quảng Ninh. Đây là cách đi đúng hướng, Ngành BHXH Việt Nam tiếp tục nghiên cứu nhân ra diện rộng trên phạm vi cả nước. Chủ tịch Hiệp hội Tư vấn thuế Việt Nam cho rằng: Ngành BHXH và Thuế có nhiều điểm tương đồng, việc phối hợp, hỗ trợ lẫn nhau tương đối thuận lợi hơn, mang nhiều lợi ích thiết thực. Thực hiện tốt việc chia sẻ thông tin giữa hai ngành sẽ giảm bớt được rất nhiều khâu tổ chức thực hiện nhất là việc kê khai, dùng chung một hệ thống mã số doanh nghiệp, mã số cá nhân; quản lý đối tượng, số tiền đóng BHXH, BHYT… sẽ giảm thiểu thủ tục hồ sơ, số lần, thời gian nộp thuế, BHXH. Tuy nhiên, hiện nay BHXH Việt Nam chưa có cơ sở dữ liệu tập trung, mã số định danh nộp BHXH… Bà Nguyễn Thị Cúc đề xuất, ngoài việc rà soát cắt giảm thủ tục hành chính, Ngành BHXH cần thực hiện thiết lập giao dịch điện tử, xây dựng phần mềm đồng bộ liên thông đảm bảo mọi hoạt động, thì mới có thể giảm được thời gian theo cam kết đưa ra.

Theo TS. Nguyễn Minh Thảo, Phó Ban Môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, trong năng lực canh tranh quốc gia, kỹ thuật tính toán liên quan BHXH là bao gồm tính cả thời gian chuẩn bị hồ sơ, chứ không riêng thời gian nộp hồ sơ. Vì vậy, BHXH Việt Nam cần thực hiện theo tính toán kỹ thuật của Ngân hàng Thế giới (WB), do đó, cơ quan BHXH nên thành lập nhóm nghiên cứu kỹ thuật, có thể mời thêm các chuyên gia tư vấn nước ngoài cùng đánh giá, phân tích từng thao tác, công đoạn doanh nghiệp kê khai thủ tục, cắt bỏ bớt thủ tục không cần thiết để các quy trình phù hợp với đánh giá của các nước trong khu vực. Mặt khác, TS. Thảo đề xuất, hiện nay 96% doanh nghiệp sử dụng chữ ký số, BHXH Việt Nam có thể nghiên cứu và đề nghị Chính phủ cho phép doanh nghiệp đang sử dụng chữ ký số để khai thuế có thể khai, nộp BHXH. Đây là một giải pháp tích hợp, góp phần giảm thiểu tối đa về chi phí, thời gian, và cả một số thủ tục tối thiểu khi triển khai giao dịch BHXH điện tử. Cùng với đó phải đồng bộ về cơ sở hạ tầng, điều kiện về công nghệ thông tin giữa thuế và BHXH.

Quyết tâm thực hiện thành công mục tiêu cam kết

Để thực hiện mục tiêu mà Chính phủ đặt ra, theo Thứ trưởng, Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam cho biết Ngành đã tập trung thực hiện 03 giải pháp trọng tâm nhằm đơn giản về thủ tục; quy trình; thời gian cho các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân liên quan đến giao dịch với cơ quan BHXH.

Ngày 10/10/2014, BHXH Việt Nam đã ban hành Quyết định số 1018/QĐ-BHXH sửa đổi một số nội dung tại các các văn bản quy định liên quan (Quyết định 1111/QĐ-BHXH, Quyết định số 01/QĐ-BHXH, Quyết định số 82/QĐ-BHXH, Quyết định 488/QĐ-BHXH...), trong đó loại bỏ và sửa đổi 13 văn bản, thủ tục trong công tác thu BHXH, BHYT, quản lý sổ BHXH, thẻ BHYT; điều chỉnh một số nội dung trong Quy định về hồ sơ và quy trình giải quyết hưởng các chế độ BHXH, chi trả chế độ BHXH; Quy định về tổ chức thực hiện hợp đồng KCB, giám định chi trả chi phí KCB, quản lý và sử dụng Quỹ BHYT; Quy định tiếp nhận hồ sơ và trả kết quả giải quyết các thủ tục hành chính. Dự kiến sẽ giảm được khoảng 100 giờ. Chẳng hạn như đã bỏ văn bản đề nghị của đơn vị (Mẫu D01-TS), trên cơ sở đó giảm 24 giờ cho công việc sắp xếp tài liệu giấy tờ; in báo cáo định kỳ; chuẩn bị mẫu biểu báo cáo; thu thập và kiểm tra các tài liệu, chuẩn bị giấy tờ chứng minh. Bỏ các chỉ tiêu về “ngày, tháng, năm, sinh”; “giới tính”; “mức đóng cũ”; “đến tháng, năm”; “không trả thẻ”; “đã có sổ BHXH” trên danh sách lao động tham gia BHXH, BHYT (Mẫu D02-TS), trên cơ sở đó sẽ giảm được 42 giờ cả năm cho việc thu thập thông tin của người lao động; thu thập, kiểm tra các tài liệu; sắp xếp hồ sơ tài liệu; đối chiếu, kê khai ghi nhận của cơ quan BHXH. Sửa đổi việc thu hồi thẻ BHYT khi người lao động ngừng việc tại đơn vị theo hướng: khi người lao động ngừng việc tại đơn vị, đơn vị có thể thông tin cho cơ quan BHXH biết trước để thực hiện báo giảm, đơn vị có trách nhiệm thu hồi thẻ của người lao động hết tháng mang đến cơ quan BHXH để trả thẻ..., trên cơ sở đó giảm được 30 giờ cả năm.

Trước đó từ đầu năm 2013, BHXH Việt Nam đã triển khai thí điểm việc kê khai hồ sơ thu, nộp BHXH, BHYT qua mạng internet tại 11 tỉnh, thành phố, bước đầu đã đem lại kết quả đáng khích lệ. Do đó, ngay trong năm 2014, BHXH Việt Nam sẽ triển khai diện rộng trên phạm vi toàn quốc hình thức kê khai này, khi đó sẽ giảm thêm được 45 giờ. BHXH Việt Nam quyết tâm đến ngày 30/6/2015 trở đi, sẽ triển khai sử dụng chữ ký số và giao dịch điện tử (sau khi có ý kiến của Thủ tướng Chính phủ). Khi đó, số giờ giao dịch các thủ tục hành chính của nhân dân, doanh nghiệp với cơ quan BHXH còn dưới 70 giờ.

Cùng với đó, BHXH Việt Nam tăng cường quán triệt đến toàn thể cán bộ công chức, viên chức trong Ngành luôn nêu cao tinh thần, thái độ phục vụ người dân, doanh nghiệp. Đồng thời, tăng cường kiểm tra việc thực thi công vụ; kiên quyết xử lý cán bộ thực hiện chưa nghiêm túc các văn bản quy định, còn gây phiên hà, sách nhiễu đối với doanh nghiệp và nhân dân; thậm trí, BHXH Việt Nam có thể cử cán bộ hoặc thuê đơn vị trung gian đến tận doanh nghiệp để phục vụ.

Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam khẳng định quyết tâm cao và tiếp tục có những giải pháp mạnh mẽ để chắc chắn đạt được mục tiêu cam kết cắt giảm  50% số giờ giao dịch nộp BHXH, BHYT ngay trong năm 2014. Tiếp tục rà soát và cắt giảm thủ tục hành chính, cải cách hệ thống, kiện toàn bộ máy, nâng cao năng lực toàn hệ thống: sắp xếp, tinh giản bộ máy, hình thành các đơn vị, bộ phận mới với chức năng hỗ trợ khách hàng; khẩn trương hiện đại hóa công nghệ quản lý, ứng dụng công nghệ thông tin; cải tiến quy trình nghiệp vụ đáp ứng các mục tiêu trên. Đồng thời, thực hiện tốt việc phối hợp với các cơ quan nhà nước, các tổ chức chính trị-xã hội, hội, đoàn thể... để triển khai thực hiện tốt chính sách BHXH, BHYT. Đặc biệt, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, nhằm đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp, của người tham gia BHXH giảm thời gian nộp thuế, nộp BHXH, cơ quan BHXH và cơ quan Thuế sẽ nâng tầm phối hợp hoạt động, chia sẻ thông tin chi tiết về doanh nghiệp và cá nhân nộp thuế, nộp BHXH. Hai cơ quan sẽ tiến hành ký Quy chế trao đổi thông tin trong năm nay, trong đó, quy định cụ thể danh mục, nội dung thông tin, phương thức trao thông tin, trách nhiệm của từng cơ quan đơn vị....Thực hiện tốt nội dung trên sẽ giảm bớt được rất nhiều khâu tổ chức thực hiện nhất là việc kê khai, dùng chung một hệ thống mã số doanh nghiệp, mã số cá nhân; quản lý đối tượng, số tiền đóng BHXH, BHYT... do đó sẽ giảm thiểu thủ tục hồ sơ, số lần, thời gian nộp thuế, nộp BHXH, BHYT./.

Nguồn TC BHXH