Theo số liệu báo cáo tổng hợp từ BHXH 63 tỉnh, thành phố và BHXH Bộ Quốc phòng, BHXH Công an nhân dân, tính đến hết quý I/2014, tổng số nợ BHXH, BHYT là 11.187,6 tỷ đồng chiếm 6,28% kế hoạch Chính phủ giao. Cụ thể số tiền nợ BHXH, BHYT của các doanh nghiệp là 8.896,6 tỷ đồng, chiếm 79,5 % tổng số nợ. Số tiền ngân sách nợ là 2.291 tỷ đồng chiếm 20,5% tổng số nợ BHXH, BHYT, tăng 4,8% so với cùng kỳ năm trước.

Đáng lưu ý, nợ của các doanh nghiệp ngừng hoạt động, bỏ trốn đang gây khó khăn trong việc giải quyết chế độ cho người lao động. Theo báo cáo, nợ BHXH, BHYT của doanh nghiệp ngừng hoạt động là 613 tỷ đồng, chiếm 6,9% tổng số nợ; trong đó có 179 doanh nghiệp có chủ là người nước ngoài với 6.127 lao động tương ứng với số tiền nợ là 54,8 tỷ đồng, chiếm 0,6% (trong đó: nợ BHXH: 50 tỷ đồng; nợ BHYT: 3,2 tỷ đồng; nợ BHTN: 1,6 tỷ đồng).

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng nợ được phân tích rõ: do chế tài xử phạt chưa đủ mạnh; số cuộc thanh, kiểm tra chưa nhiều; doanh nghiệp làm ăn thua lỗ, cố tình trốn đóng BHXH, BHYT; sự phối hợp trong công tác tuyên truyền còn hạn chế...

Một số biện pháp thu hồi, xử lý nợ BHXH được chia sẻ tại hội thảo như hiệu quả thực hiện công tác khởi kiện doanh nghiệp nợ của BHXH TP. Hồ Chí Minh, đẩy mạnh hoạt động của đoàn thu nợ liên ngành của BHXH thành phố Hà Nội… Từ kinh nghiệm thực tiễn cho thấy, BHXH các tỉnh thành phố nên chủ động trong công tác đốc thu, phối hợp thanh, kiểm tra, kịp thời khởi kiện khi doanh nghiệp nợ ở mức vừa phải, còn khả năng trả nợ; phải hạn chế tối đa doanh nghiệp có số nợ lớn…

Vấn đề giải quyết chế độ BHXH, BHTN cho người lao động tại các doanh nghiệp bỏ trốn nhận được nhiều sự quan tâm tại hội thảo. Thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội, Bình Dương là những tỉnh, thành phố có nhiều doanh nghiệp bỏ trốn; cơ quan BHXH tại đây hiện đều đang giải quyết chế độ theo đúng thời gian chốt đóng ghi trên sổ BHXH của người lao động. Tuy nhiên một số ý kiến phân tích cho rằng, giải quyết như vậy khó đảm bảo quyền lợi cho người lao động. Việc xử lý, khoanh nợ, tính lãi chậm đóng của các doanh nghiệp bỏ trốn trên thực tế cũng rất phức tạp, chưa có biện pháp cụ thể. Nhiều đại biểu bày tỏ quan điểm cần xây dựng một giải pháp mang tính khoa học, chặt chẽ hơn; Luật Kinh doanh, Luật Hình sự, Luật BHXH cần phải có quy định ngăn chặn triệt để tình trạng doanh nghiệp bỏ trốn, trốn đóng BHXH; các quy định rằng buộc trách nhiệm của doanh nghiệp phải chặt chẽ hơn, chế tài xử phạt phải mạnh hơn.

Đại diện các Bộ, ngành tham dự hội thảo đề xuất: BHXH Việt Nam cần sớm có báo cáo Chính phủ nêu rõ, phân tích tình hình nợ đọng, trốn đóng BHXH, tình hình doanh nghiệp bỏ trốn báo cáo; xin ý kiến chỉ đạo cụ thể từ Chính phủ, nhanh chóng khắc phục những hạn chế đang tồn tại.

Trên cơ sở các ý kiến phát biểu tại hội thảo, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Đỗ Văn Sinh yêu cầu các Ban nghiệp vụ tiếp thu đầy đủ, sớm hoàn chỉnh báo cáo đánh giá tình hình nợ và kiến nghị đề xuất xử lý nợ BHXH, BHYT; cập nhật lại số nợ BHXH, BHYT mới nhất; rà soát lại các quy định, chế tài pháp lý xử lý doanh nghiệp bỏ trốn, nêu rõ hướng đề xuất giải quyết chế độ BHXH, BHYT cho người lao động tại các doanh nghiệp này… Báo cáo này sẽ được gửi xin ý kiến các Bộ, ngành trước khi trước khi trình Chính phủ. Yêu cầu Ban nghiệp vụ có liên quan phải hoàn thành xong, kịp trình tại cuộc họp thường kỳ tháng 9/2014 của Chính phủ. Phó Tổng Giám đôc Đỗ Văn Sinh cũng mong rằng, các Bộ, ngành sẽ chủ động cho ý kiến, đề xuất cụ thể vào báo cáo khi BHXH Việt Nam xin ý kiến, qua đó nhanh chóng trình Chính phủ, sớm đưa ra phương án giải quyết cụ thể, bảo đảm tối đa quyền lợi BHXH, BHYT cho người lao động./.

Nguồn TC BHXH