Thứ trưởng, Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Nguyễn Thị Minh nhận định: trong thời gian vừa qua, BHXH Việt Nam đã phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành liên quan trong việc sửa đổi Luật BHXH và Luật BHYT. Hiện nay Dự án Luật BHYT đang trong quá trình tiếp thu và trình Ủy ban thường vụ Quốc hội. Các ý kiến đóng góp của BHXH Việt Nam trong Dự án Luật BHXH (sửa đổi) cơ bản đã được tiếp thu. Để thực hiện tốt chính sách an sinh xã hội, Ngành BHXH cần có những công cụ cần thiết trong việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ được giao.

Về tổ chức BHXH

Thứ trưởng, Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Nguyễn Thị Minh khẳng định: BHXH Việt Nam là cơ quan thuộc Chính phủ, được giao thực hiện chính sách chính sách BHXH, BHYT và quản lý quỹ. Tại Điều 7 Dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) quy định 7 nội dung cho ngành BHXH nhưng có 5 nội dung mang tính chất quản lý nhà nước, 2 nội dung vừa có chức năng sự nghiệp vừa có chức năng quản lý nhà nước. Ngay Dự thảo Luật đã thể hiện BHXH là tổ chức đan xen cả sự nghiệp và quản lý nhà nước, không phải đơn vị sự nghiệp đơn thuần mà thực hiện cả các dịch vụ công đặc biệt, thực hiện chức năng quản lý nhà nước, quản lý tài chính, đầu tư tăng trưởng quỹ.

Trên thực tế, BHXH Việt Nam không phải là tổ chức sự nghiệp đơn thuần. BHXH Việt Nam thực hiện nhiệm vụ thu, chi BHXH, quản lý quỹ tài chính BHXH và thực hiện chế độ chính sách đối với người lao động chứ không được thu, chi để phục vụ cho tổ chức bộ máy BHXH như một số tổ chức sự nghiệp khác. BHXH Việt Nam thực hiện dịch vụ công đặc biệt phục vụ cho con người, bên cạnh đó còn thực hiện chức năng quản lý nhà nước về BHXH nên thực chất đây là một tổ chức đặc biệt, là cánh tay nối dài của cơ quan quản lý nhà nước về BHXH.

BHXH Việt Nam đề xuất sửa lại Khoản 1, Điều 93 dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) theo hướng tổ chức BHXH là cơ quan chuyên ngành thuộc Chính phủ, tổ chức thực hiện chính sách BHXH, quản lý quỹ BHXH do Nhà nước giao theo Luật BHXH.

Về vấn đề này, Ông Phan Văn Mến, Trưởng ban Pháp chế, BHXH Việt Nam cho biết: Tổ chức BHXH theo Điều 106 Luật BHXH hiện hành là tổ chức sự nghiệp, qua quá trình hoạt động thực tiễn từ năm 2007 đến nay, quy định này rất bất cập, gây khó khăn cho các hoạt động của Ngành. Trong nhiệm vụ của Ngành BHXH rất sát với nhiệm vụ chức năng quản lý nhà nước. Khi xây dựng nghị định 05/NĐ-CP quy định về chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của BHXH Việt Nam, các bộ có liên quan cũng tham gia về tên gọi của BHXH và thống nhất xác định BHXH Việt Nam là cơ quan thuộc Chính phủ, có chức năng tổ chức thực hiện chế độ, chính sách BHXH bắt buộc, BHXH tự nguyện, BHYT bắt buộc, BHYT tự nguyện; tổ chức thu, chi chế độ bảo hiểm thất nghiệp; quản lý và sử dụng các quỹ: BHXH bắt buộc, BHXH tự nguyện, bảo hiểm thất nghiệp. Đây là một thuận lợi rất lớn trong việc xác định tình chất tổ chức của Ngành BHXH.

Về thanh tra chuyên ngành BHXH

Thứ trưởng, Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Nguyễn Thị Minh cũng cho biết: Thực tế, tình trạng vi phạm pháp luật về BHXH, BHYT ngày càng phức tạp và tình trạng trốn đóng BHXH ngày càng phổ biến. Thống kê của ngành lao động cho thấy có khoảng 16 triệu người có quan hệ lao động thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc nhưng cơ quan BHXH chỉ thu được 11 triệu người và còn trên 5 triệu người không tham gia BHXH. Điều này cũng đồng nghĩa việc trên 5 triệu người này đã mất quyền an sinh xã hội cơ bản. Còn báo cáo của VCCI cũng cho thấy hiện có trên 300.000 đơn vị đang hoạt động, cơ quan BHXH chỉ quản lý được gần 150.000 đơn vị đăng ký tham gia BHXH. Như vậy, có đến 50% số DN trốn đóng BHXH. Nếu không có biện pháp buộc chủ SDLĐ tuân thủ pháp luật về BHXH thì mục tiêu đến năm 2020 sẽ khó đạt được trên 50% lực lượng lao động tham gia BHXH. Bên cạnh đó, tỷ lệ nợ BHXH hiện nay luôn chiếm khoảng 4,5- 5% số phải thu. "Vì vậy, Thường vụ Quốc hội cân nhắc, nếu không có chức năng thanh tra, kiểm tra thì ngành BHXH khó mà hoàn thành nhiệm vụ và sẽ ảnh hưởng đến các chính sách an sinh xã hội thiết yếu"- bà Minh đề xuất.

Tại Khoản 3, Điều 21 Dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) quy định tổ chức BHXH có quyền thanh tra chuyên ngành về chính sách BHXH khi được Thanh tra Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội ủy quyền. Quy định này nhằm nâng cao vai trò trách nhiệm và hiệu quả hoạt động của tổ chức BHXH, đồng thời tăng cường lực lượng thanh tra, nâng cao hiệu quả công tác thanh tra xử lý vi phạm pháp luật về BHXH, khắc phục những bất cập trong thực tiễn, hạn chế tình trạng trốn đóng, nợ đọng BHXH, phát triển nhanh đối tượng tham gia. BHXH Việt Nam đã thực hiện hoàn toàn 5/7 nội dung quản lý nhà nước và thực hiện một phần trong 2/7 nội dung còn lại, trong đó có cả nhiệm vụ giải quyết khiếu nại, tố cáo thì việc giao chức năng thanh tra cho tổ chức BHXH là có cơ sở.

Chia sẻ với những khó khăn của BHXH Việt Nam, trong khuôn khổ Phiên họp thứ 27, chiều ngày 18/4, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật BHXH sửa đổi, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cho rằng: Cần phải làm rõ chức năng, nhiệm vụ của Ngành BHXH là cơ quan quản lý nhà nước hay đơn vị sự nghiệp. Nếu xem BHXH là đơn vị sự nghiệp thì không có chức năng thanh tra. Tuy nhiên, với nhiệm vụ thu, chi rất lớn của cơ quan BHXH, rất cần thiết phải trao cho cơ quan  BHXH một công cụ thanh tra, xử lý vi phạm để thực hiện nhiệm vụ.

Theo Ông Trần Đình Liệu, Trưởng ban Thu, BHXH Việt Nam thì hiện nay tình hình nợ BHXH diễn ra ở hầu hết các địa phương. Tính đến hết tháng 12/2013, tổng số nợ BHXH, BH thất nghiệp, BHYT là trên 6,4 nghìn tỷ đồng (trong đó nợ BHXH bắt buộc là trên 4,7 nghìn tỷ đồng, chiếm 4,34 tổng số phải thu). Đặc biệt có tình trạng, nhiều doanh nghiệp cố tình chiếm dụng tiền đóng BHXH của người lao động (trích tiền đóng BHXH của người lao động nhưng không đóng vào quỹ BHXH) làm ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người lao động trong khi lực lượng thanh tra lao động quá mỏng. Hiện nay, ngành Lao động, Thương binh và Xã hội trên cả nước mới có gần 500 cán bộ thanh tra, phạm vi thanh tra lại rất rộng nên công tác thanh tra, xử lý vi phạm hành chính về lĩnh vực BHXH chưa đáp ứng được yêu cầu nên phải có giải pháp phù hợp.

Trong khi chưa sửa Luật Thanh tra mà phương án giao chức năng thanh tra cho tổ chức BHXH chưa được chấp thuận, BHXH đề nghị nghiên cứu bổ sung phương án giao thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính về lĩnh vực BHXH cho tổ chức BHXH để đảm bảo cho Ngành hoàn thành nhiệm vụ.

Bổ sung, sửa đổi thêm một số quy định

Hiện nay, cùng với Luật Thuế đã có Luật Quản lý thuế để tổ chức thực hiện thu thuế của cơ quan, doanh nghiệp và cá nhân phải đóng thuế. Vì vậy, để lâu dài, Luật BHXH cũng phải có Luật Quản lý BHXH để quản lý đơn vị sử dụng lao động và người lao động để thu các khoản đóng BHXH bắt buộc cho người lao động, sau đó giải quyết quyền lợi cho người lao động trên các khoản đóng góp này.

Trước mắt BHXH Việt Nam đề nghị bổ sung thêm quy định về quản lý thu, chi trong Dự án Luật BHXH (sửa đổi) nhằm có những quy định chi tiết, thuận lợi trong tổ chức thực hiện.

Về chi phí quản lý của Ngành BHXH, để việc xác định cho phí quản lý BHXH đơn giản, chặt chẽ, chính xác, đầy đủ trong năm tài chính, không phải thực hiện điều chỉnh dự toán hàng năm, tạo điều kiện cho Ngành BHXH chủ động về nguồn kinh phí hoạt động trong thực hiện nhiệm vụ thu, chi và quản lý Quỹ BHXH, BHXH Việt Nam đề xuất sửa Khoản 2, Điều 90 theo hướng: chi phí quản lý BHXH được trích theo tỷ lệ phần trăm trên tổng số thực thu BHXH hàng năm. Mức cụ thể do Chính phủ quy định sau khi có ý kiến của Ủy ban thường vụ Quốc hội định kỳ 5 năm một lần.

Phát biểu kết luận cuộc họp, Thứ trưởng, Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam ghi nhận sự phối hợp chặt chẽ của các bộ ngành liên quan trong việc sửa đổi Luật BHXH và đề nghị các bộ ngành tiếp tục phối hợp chặt chẽ hơn trong thời gian tới. Thứ trưởng, Tổng Giám đốc giao cho các đơn vị trực thuộc BHXH Việt Nam, tiếp thu ý kiến đóng góp của các Bộ, Ngành đồng thời nghiên cứu, bổ sung thêm về kinh nghiệm thực hiện lĩnh vực này của các nước trên thế giới để củng cố thêm ý kiến đóng góp trong sửa đổi Luật BHXH. Thứ trưởng, Tổng Giám đốc nhận mạnh, việc sửa đổi những vướng mắc trong Luật BHXH sẽ tạo điều kiện cho BHXH hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao, phục vụ cho hơn nữa cho sự nghiệp an sinh xã hội, góp phần trong việc phát triển kinh tế, xã hội của đất nước./.

Nguồn baohiemxahoi.gov.vn