NLĐ đến làm thủ tục BHXH tại BHXH TP.HCM. Ảnh: Internet

Đảm bảo quyền lợi cao nhất cho NLĐ

Theo Điều 55 Luật BHXH 2006, NLĐ sau một năm nghỉ việc nếu không tiếp tục đóng BHXH và có yêu cầu nhận BHXH một lần mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH thì được giải quyết chế độ BHXH một lần. Nay theo Điều 60 Luật BHXH 2014, các trường hợp được hưởng BHXH một lần thu hẹp hơn trước. Cụ thể, đối tượng hưởng BHXH một lần là NLĐ mắc các bệnh nguy hiểm như ung thư, bại liệt, lao nặng, phong, HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS và những bệnh khác theo quy định của Bộ Y tế... Đối với những trường hợp khác được bảo lưu thời gian tham gia BHXH để khi có việc làm thì NLĐ tiếp tục đóng hoặc người tham gia BHXH chưa đủ thời gian thì tham gia BHXH tự nguyện để lúc về già được hưởng lương hưu...

Về nguyên tắc, quy định này nhằm khuyến khích NLĐ bảo lưu, tích lũy thời gian đã đóng BHXH để có thể hưởng lương hưu theo quy định thay vì nhận BHXH một lần. Khi NLĐ trở lại làm việc thuộc diện đóng BHXH bắt buộc thì được tính cộng dồn thời gian đã tham gia để được hưởng lương hưu sau này.

Với các trường hợp khác, Luật BHXH khuyến khích NLĐ có thể bảo lưu thời gian đã tham gia BHXH. Sau đó, tiếp tục tìm việc làm, tham gia BHXH để có thể hưởng lương hưu hằng tháng khi về già. NLĐ tham gia BHXH bắt buộc chưa đủ thời gian quy định có thể tham gia BHXH tự nguyện, với chính sách hiện tại đã “mở” hơn nhiều.

Cũng theo Luật mới, Chính phủ có phương thức hỗ trợ NLĐ tiếp tục tham gia BHXH. Quy định này nhằm hướng tới mục đích, khi hết tuổi lao động, NLĐ có điều kiện nhận lương hưu hằng tháng để ổn định cuộc sống, bảo đảm an sinh xã hội. Cùng với lương hưu hằng tháng là những quy định khác hỗ trợ cho người nghỉ hưu.

Theo quy định cũ, NLĐ chỉ hưởng BHXH một lần, Luật BHXH năm 2014 cho phép NLĐ chưa hết tuổi lao động mà chấm dứt hợp đồng lao động có thêm nhiều quyền lợi hơn, cụ thể: Được giải quyết trợ cấp thất nghiệp, hỗ trợ học nghề, tư vấn giới thiệu việc làm...

Theo ông Điều Bá Được, Trưởng ban Chính sách BHXH Việt Nam thì quy định mới nhằm đảm bảo lợi ích lâu dài cho NLĐ, còn việc hưởng chế độ một lần khi chưa đủ tuổi về hưu chỉ giải quyết khó khăn trước mắt. Nếu tính toán kỹ sẽ thấy người sử dụng lao động đã đóng 2/3 số tiền tham gia BHXH cho NLĐ. Nếu vì lợi ích trước mắt mà rút ra để hưởng ngay thì phần thiệt thòi lâu dài sẽ thuộc về NLĐ.

Ông Được dẫn chứng năm 1989 nhiều NLĐ muốn hưởng chế độ một lần theo diện 176 (Quyết định 176-HĐBT năm 1989 về việc sắp xếp lại lao động trong các đơn vị kinh tế quốc doanh). Thế nhưng nay khi đánh giá lại thì thấy cuộc sống của những người đã nhận tiền khó khăn hơn so với những người không nhận một lần mà đang hưởng lương hưu.

Sẽ nhanh chóng ban hành văn bản hướng dẫn

Luật BHXH 2014 có hiệu lực từ đầu năm 2016. Chính phủ giao Bộ Lao động,Thương binh và Xã hội xây dựng các nghị định, thông tư hướng dẫn thực hiện Luật. Theo Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, dự thảo các văn bản sẽ được công bố trên Cổng thông tin điện tử Chính phủ để những tổ chức, người dân quan tâm tới chính sách an sinh xã hội góp ý. Tất cả những ý kiến xuất phát từ thực tiễn, cụ thể như NLĐ muốn hưởng BHXH một lần, sẽ được Bộ ghi nhận, báo cáo Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, để có hướng xử lý phù hợp.

Ngoài ra, khi phổ biến các quy định của Luật BHXH năm 2014, cán bộ cơ sở hướng dẫn cũng cần hiểu rõ lý do đằng sau của các quy định mới. Các chính sách mới được đánh giá là có lợi cho NLĐ về lâu dài. Thí dụ, với quy định về BHXH một lần hiện hành, NLĐ chỉ nhận hai tháng lương cho mỗi năm đóng BHXH. Người đã tham gia 10 năm, tối đa nhận một lần chỉ được 20 tháng lương. Nếu tiền lương hưu bằng 50% tiền lương đóng BHXH, chỉ sau hơn ba năm, NLĐ có thể nhận đầy đủ 20 tháng lương và tiếp tục hưởng lương hưu thời gian còn lại.

Luật BHXH mới quy định Chính phủ có chính sách hỗ trợ NLĐ tham gia BHXH. Khi thảo luận về điều này, nhiều cơ quan liên quan như Uỷ ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội, Bộ Lao động,Thương binh và Xã hội, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Hội Nông dân Việt Nam, Hiệp hội các doanh nghiệp vừa và nhỏ… sẽ xác định những nhóm ưu tiên để hỗ trợ một phần với NLĐ tham gia BHXH tự nguyện. Nhà nước tạo điều kiện để NLĐ tích lũy, sau này khi hết tuổi lao động họ có thể nhận lương hưu hằng tháng.

Đối tượng NLĐ đã có một số năm tham gia bảo hiểm bắt buộc cũng có thể thuộc diện ưu tiên trong thiết kế chính sách. Những quy định trong Luật được Quốc hội giao Chính phủ hướng dẫn đang bàn thảo phương án phù hợp nhất với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội, với khả năng hỗ trợ của ngân sách.

Tăng cường công tác tuyên truyền

Theo thông tin báo chí mới đây phản ánh ý kiến của một số NLĐ cho rằng muốn nhận BHXH một lần như quy định cũ, rằng quyền lợi của NLĐ sẽ không được đảm bảo nếu họ muốn dừng đóng, nếu họ không được lĩnh BHXH một lần thì sẽ không tham gia BHXH lần tới…

Trả lời báo chí để làm rõ hơn nội dung được quy định tại Điều 60 của Luật BHXH năm 2014, Thứ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Doãn Mậu Diệp cho biết: Công tác tuyên truyền Luật BHXH sửa đổi cùng những điểm mới mang tính nhân văn cần được đẩy mạnh hơn nữa về cả chiều rộng và chiều sâu. Việc tuyên truyền sẽ không đơn thuần chỉ là nhắc lại quy định mới, mà phải chỉ rõ cho NLĐ, chủ sử dụng lao động biết tại sao có những quy định mới, và chúng có ưu điểm có lợi hơn cho NLĐ như thế nào so với điều luật cũ...